قسمت اول- پیوند دوباره

در دسامبر سال 1989 ،در آستانه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، با استقلال جمهوری آذربایجان ، مرزهاي غير قابل عبور كه در سال هاي طولاني، ايران و جمهوری آذربايجان را از يكديگر جدا كرده بود ، به مرزهای دوستی و محبت تبدیل شد.

در سایه این تحول، انسان هايي كه دارای يك ريشه تاريخي بودند، بعد از جدايي طولاني، مجددا به هم پیوسته و امكان ارتباط صمیمانه را بدست آوردند .در واقع ملت هاي ایران و جمهوری آذربایجان با پیشینه تاریخی و فرهنگی مشترك ، براي ايجاد روابط نزديك، گام هاي بلندی برداشته و به مثابه یک ملت در دو کشور مستقل، به تعاملات مثبت روی آوردند.

در این عرصه،حيدر علي اف رئيس فقید جمهوري آذربايجان ، نقش مهم و توجه ويژه اي در توسعه روابط ايران و جمهوری آذربايجان داشت و موفق به برداشتن گام هاي سریع جهت تحكيم روابط دوستانه و برادرانه با ایران گردید.

وي در همان زمان اظهار داشت:

" اين طبيعي است که خواهان گسترش و توسعه روزافزون روابط آذربايجان و ايران باشیم، زيرا ما همسايه و داراي يك دين و مسلك هستيم.كشور ما با هيچ كشور ديگري تا به اين حد وابستگي تاريخي ندارد. بر اساس سياست دولت ما ، جمهوري اسلامي ايران همسايه و دوست آذربايجان است، دوستي و برادري ، با اين كشور دايمي است و ما اين را توسعه خواهيم داد."

آذربايجان پس از احياي استقلال، خط مشي سياست خارجي خود را بر مبنای همكاري و مشاركت دوجانبه، صلح و ثبات ، تفاهم متقابل و احترام به حق حاكميت طرف متقابل ، متكي بر موازين بين المللي بنیان نهاد.

آقای حيدر علي اف رئيس جمهور آذربايجان ،خود مجری این سیاست شد و باسفر های مكرر به ايران ، در مسیر توسعه هرچه بيشتر همكاري های فیمابین، نقش موثر ايفا نمود.

جمهوری اسلامی ايران نیز به عنوان یکی از اولین کشورهائی که استقلال جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناخت ، در مقاطع مهم از موضع باکو در مورد مناقشه قره باغ دفاع كرد و در سازمان هاي بين المللي و سازمان همکاری های اسلامی نيز همواره همراه جمهوری آذربايجان بود .بر این اساس آقای حیدر علی اف بارها بیان کرد که :

"حمايت هاي بين المللي ايران و كمك هايي كه به جنگ زدگان ما كرده و مي كند فراموش نشدني است."

در يكي از ديدارهای رسمی، هنگامي كه يكي از مسئولین عالی رتبه ، آذربايجان و ايران را كشورهاي دوست خواند،آقای حیدر علی اف صحبت های وی را تکمیل کرد و گفت :

"ما كشورهاي برادر هم هستیم یعنی هم دوست هستیم و هم برادران اسلامي"

ایشان در مورد اشتراکات ایران و جمهوری آذربایجان نیز بارها گفته بود که "كشورهاي ما با هيچ كشور ديگري تا اين اندازه داراي روابط تاريخي نزديك نمي باشند و مسائل غير قابل حل بين دو همسايه وجود ندارد".

به نظر رئيس جمهور فقید آذربايجان پس از آخرين سفر رسمي وي به ايران و دیدار با حضرت آيت الله علي خامنه اي رهبر معظم انقلاب، مرحله جديدي در روابط آغاز گرديد .ایشان در پايان این مذاكرات اطهار داشت:

"من از اين ديدارها بسيار راضي هستم و در نتيجه كارهاي مفيد و مشتركی که انجام شده روابط ايران و آذربايجان به سرعت توسعه خواهد يافت".

رهبر فقید جمهوری آذربایجان یک بار نیز به همکاران خود گفت:

" دوستان عزيز شما هم بدانيد، به عنوان رئيس جمهوري آذربايجان در راه ارتقاء روابط ايران و آذربايجان و براي توسعه دايمي آن تلاش مي كنم و بعد از اين نيز تلاش خواهم كرد.اين براي ملت ها و دولت هاي ما لازم است . هيچ كس نمي تواند اين سياست من را تغيير دهد"

نگارنده این سطور، اعتقاد دارد مروری بر سیاست خارجی جمهوری آذربایجان در دوره آقای حیدر علی اف و بررسی آن، می تواند موجب شناخت حقايق آن مقطع و پشتوانه ای برای تقویت مناسبات دو جانبه فعلی و آتی تهران و باکو باشد.

بر این اساس در نظر است بطور متناوب به این موضوع پرداخته شود.

با امید به اینکه نگارش یادداشت و یادآوری دیدگاه های رئیس جمهور فقید جمهوری آذربایجان و معمار سیاست خارجی این کشور، حقایق تاریخی را بیشتر روشن کرده و به تحكيم روابط دو ملت برادر و دوست كمك نماید.

مطالب داخل گیومه از کتاب “حیدر علی اف و شرق” استخراج شده است.