امروز جهان به تحقق صلح عادلانه نیازمند است

تهران- ایرنا- عضو شورای راهبری مجمع جهانی صلح اسلامی همزمان با روز جهانی صلح در یادداشتی نوشت: با استناد به آموزه‌های اسلامی، اندیشه‌های امام خمینی (ره) و مطالعه دیدگاه‌های رهبر انقلاب درمی‌یابیم که امروز جهان بیش از پیش به تحقق صلح عادلانه‌ و به عبارت دیگر صلحی که مبتنی بر عدالت باشد، نیازمند است.

به گزارش گروه سیاسی ایرنا، محسن پاک آیین سفیر سابق ایران در آذربایجان و عضو شورای راهبری مجمع جهانی صلح اسلامی این یادداشت اظهار داشت: این روز به عنوان فرصتی برای طرح و اندیشه‌های اسلامی و یادآوری گفتمان صلح عادلانه با نگاه به حفظ کرامت انسانی به عنوان گفتمان مشترک جهانی است.

متن یادداشت به این شرح است:

روز جهانی صلح به عنوان فرصتی برای طرح و اندیشه‌های اسلامی و یادآوری گفتمان صلح عادلانه با نگاه به حفظ کرامت انسانی به عنوان گفتمان مشترک جهانی است.واقعیت این است که ایجاد جهانی مبتنی بر صلح، دوستی و عدالت، آرزوی همه ادیان، انسان‌ها، ملت‌ها و فرهنگ‌ها است.در عین حال چالش‌های فراوان از جمله جنگ، تروریسم، مخاطرات اقلیمی و زیست محیطی به ویژه خشکسالی، انواع بیماری‌های واگیردار، فقر، قدرت طلبی و سلطه جویی‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و ایجاد ناامنی در گوشه و کنار جهان، از جمله تهدیدها و چالش‌هایی هستند که حیات پایدار بشر را نشانه رفته و روز به روز بر ابعاد این تهدیدها به زیان بشر افزوده می شود.

بعد از فروپاشی شوروی و ظهور نومحافظه کاران، قدرت، از اخلاق تهی شد و منفعت طلبی جای عقلانیت را گرفت، بر این اساس آمریکا خود را مدیر و گرداننده نظم نوین در جهان دانست و تحت عنوان هژمونی خیرخواهانه، مداخله در اقصی نقاط جهان و ایجاد جنگ را در صورت به خطر افتادن منافع آمریکا، مجاز دانست.

امروز قدرت‌های سلطه‌طلب به رهبری آمریکا با طرح گفتمان‌های غیر عادلانه خود صلح و امنیت را به خطر انداخته و با نقاب صلح علیه صلح اقدام می‌کنند، در حالی که ایران با طرح گفتمان صلح عادلانه به دنبال راهکارهای «عدالت محور» برای حل بحران‌های جهان است. صلح عادلانه، وضعیت متعادلی است که در آن همه مردم از حقوق حقه خود بهره‌مند می‌شوند. در واقع صلح عادلانه را می‌توان نسخه‌ای از صلح اسلامی تلقی کرد که همه جامعه بشریت را خطاب قرار می‌دهد و به همین دلیل پایدار خواهد ماند.

آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب در دوران دفاع مقدس و در زمان ریاست جمهوری، گفتمان صلح‏ عادلانه را مطرح کرده و تاکید کردند که «صلح‏، چیز بسیار خوبی است؛ لکن صلح‏ آن زمان خوب است که عادلانه باشد.» در عین حال با توجه به آموزه‌های اسلامی، اندیشه‌های امام خمینی (ره) و مطالعه دیدگاه‌های رهبری می‌توان دریافت که امروز جهان بیش از پیش به تحقق صلح عادلانه‌ و به عبارت دیگر صلحی که مبتنی بر عدالت باشد، نیازمند است و در این مسیر آموزه‌های اسلامی به دلیل محوریت عدالت‌ می‌تواند راهبردهای اجرایی برای استقرار صلح عادلانه ایجاد کند.

مشکل فلسطین بدون عدالت حل نمی‌شود، در حالی که این سرزمین در اشغال صهیونیسم است و حق مردم فلسطین پایمال شده، حرف از مذاکره و صلح نمی‌تواند منجر به صلح پایدار شود چون عادلانه نیست. وضعیت در یمن هم به همین گونه است و طرفداران صلح پایدار، مشکلات مردم یمن را نمی‌بینند و از مجاهدان یمنی می‌خواهند که با متجاوز صلح کند، این خلاف عدالت است.

«مجمع جهانی صلح اسلامی» به عنوان یک نهاد صلح دوست و عدالت محور، روز جهانی صلح را به عنوان فرصتی برای طرح و اندیشه‌های اسلامی در این زمینه و یادآوری گفتمان صلح عادلانه با نگاه به حفظ کرامت انسانی به عنوان گفتمان مشترک جهانی می‌داند. از نظر این مجمع رعایت حقوق اساسی و متعالی بشر، اساس صلح جهانی و عادلانه است و اقدامات برخی دولت‌ها و تشکل‌های سیاسی و مذهبی علیه حقوق بشر و انسانی و توهین به ادیان الهی، محکوم و مطرود است و تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی خواهد بود.

اقدامات برخی افراد، دولت‌ها و سازمان هایی که ناآگاهانه و گاه با هدف ایجاد تفرقه و ناامنی در جهان، علیه حقوق بشر و کرامت انسانی و توهین به ادیان الهی انجام می‌پذیرد، محکوم و مطرود است و تهدیدی جدی برای صلح، عدالت و امنیت بین‌المللی است. امیدوارم نخبگان جهان به گفتمان صلح عادلانه توجه کرده و رسالت خود را برای ایجاد صلح با محور عدالت در اقصی نقاط جهان انجام دهند.

An overview of recent developments in Karabakh

In the wake of a truck explosion in a mined area of Karabakh resulting in the tragic deaths of four officers from the Ministry of Interior of the Republic of Azerbaijan, the Azerbaijani forces launched an assault on Khankandi, the regional center of Karabakh. The Ministry of Defense of the Republic of Azerbaijan labeled this offensive as an anti-terrorist operation aimed at neutralizing Armenia's widespread provocations, emphasizing a focus solely on military targets

In analyzing the situation, several key points can be outlined:

1. Azerbaijan's move to reclaim Nagorno-Karabakh was expected, given various recent developments. The tragic killing of four officers from the Ministry of Interior of the Republic of Azerbaijan only expedited this process. Following the 44-day war and the signing of the armistice agreement with Armenia in Moscow in 2020, Baku, in coordination with Turkey, aimed to open the Zangzor crossing to reach Nakhchivan through Sivnik Province in Armenia. However, due to regional opposition, including Iran's firm stance against altering international borders, they deprioritized opening the Sionik crossing and instead focused on the recent weeks' efforts to liberate Karabakh. The gradual blockage of the Lachin Pass, connecting Armenia to Karabakh, and the provision of food and health aid from the territory of the Republic of Azerbaijan to the people of Karabakh indicated Baku's determination to finalize its incomplete objectives from the 44-day war and maintain its territorial integrity.

2. The strained relationship between Armenia and Russia, alongside a ten-day joint military exercise between Armenia and the United States, causing Russia's displeasure with Pashinyan, led Azerbaijan to seize this opportunity to escalate pressure for Nagorno-Karabakh's liberation. Armenia's significant error was that Nikol Pashinyan, beyond stating that dependence on Russia is a strategic mistake, publicly declared a shift towards the West. This stance, coupled with Russia's displeasure and the West's support, conveyed Armenia's indifference towards Russia. Günther Flinger, the head of the European Committee for NATO expansion, indicating Armenia's potential alliance entry, reflected America and Europe's aim to isolate Russia in the Caucasus and potentially replicate a situation akin to Ukraine for Moscow through Armenia. In a recent speech at the Eastern Economic Forum in Vladivostok, Russian President Putin justified his disinterest in engaging with the Karabakh issue, stating that the Armenian leadership essentially recognized Azerbaijan's sovereignty over Karabakh. Putin's statement gave Azerbaijan the green light to pursue its objectives in Karabakh, albeit expressing hope for a cautious approach and avoiding ethnic cleansing during this liberation process.

3. The conduct of elections in the Nagorno-Karabakh region of Armenia, resulting in the election of "Shamoul Shahramanian" as the successor to "Arayik Harotunyan" and the head of the self-declared government of Nagorno-Karabakh, constituted another provocative action that set the stage for Azerbaijan's initiative. Nagorno-Karabakh is internationally acknowledged as part of the Republic of Azerbaijan, making it evident that these elections were deemed unacceptable by the global community. Countries within the region, including Iran, Russia, Turkey, and even the European Union, expressed opposition to these elections. Nabileh Masrali, the spokesperson of the European Union, explicitly stated, "The European Union does not recognize the elections." It is plausible that these elections were held without coordination with the Armenian government.

4. It seems that the decision to initiate the attack on Nagorno-Karabakh was made independently by the Republic of Azerbaijan, without consulting Turkey. Ankara typically regards the endeavor to open the Sivnik crossing as a crucial step for Karabakh's liberation, and by encouraging Azerbaijan to seize control of Sivnik, it aimed to use this route to reach the Caspian Sea. Another significant aspect is the Republic of Azerbaijan's effort to secure a route through Iran to reach Nakhchivan, emphasizing this by constructing a railway—an emerging development in this ongoing process. Ankara may not favor this route diversion from Azerbaijan. Moreover, Yerevan's recent statement indicating that the normalization of relations with Turkey won't hinge on negotiations with Azerbaijan underscores Yerevan's intent to leverage the divide between Baku and Ankara.

5. The position of the Islamic Republic of Iran in the Nagorno-Karabakh conflict has consistently revolved around the need to uphold the territorial integrity of both Azerbaijan and Armenia, preserving international borders' inviolability, and safeguarding the rights of Armenians. Building on this foundation, the Islamic Republic of Iran views Sivnik province as part of Armenia's territorial integrity, while Nagorno-Karabakh is seen within the territorial integrity of the Republic of Azerbaijan. In this crucial moment, Iran can actively and effectively contribute, aligning with its logical principles, to broker a ceasefire between the neighboring nations and facilitate the peaceful return of Karabakh to Azerbaijan, ensuring the security of the Armenian minority.

كيف تنظر إيران إلى وقف إطلاق النار في قره باغ؟

ممر زنغزور يفصل بين أراضي أذربيجان ومقاطعة نخجوان ذات الحكم الذاتي (الجزيرة)

رسول آل حائي

طهران- رحبت إيران بتوصل باكو وممثلي الأرمن في إقليم ناغورني قره باغ، إلى اتفاق لوقف إطلاق النار وبدء محادثات بشأن إعادة دمج المنطقة المتنازع عليها إلى الجانب الأذري، كما سارعت إلى تهنئة يريفان بحلول العيد الوطني لأرمينيا.

وعلى وقع المناورات العسكرية المتواصلة منذ أشهر قرب حدودها المشتركة مع أذربيجان وأرمينيا، عملت طهران منذ قبيل اندلاع حرب قره باغ الثالثة على رسم مسافة أمان من طرفي النزاع انطلاقا من اعتبارات إستراتيجية عديدة. فما كان منها سوى أن تجدد موقفها المبدئي الذي يعد الإقليم جزءا من جمهورية أذربيجان، مؤكدة ضرورة حل القضايا المتعلقة بحقوق وأمن سكان الإقليم من خلال الحوار.

وقبل أن تشهد منطقة القوقاز الصراع الأخير، أرسلت إيران وفدا عسكريا رفيعا إلى باكو لتوقيع وثيقة للتعاون الدفاعي والعسكري المشترك، في حين وصف رئيسها إبراهيم رئيسي -في اتصال هاتفي تلقاه من رئيس وزراء أرمينيا نيكول باشينيان- المساعي الرامية إلی تغيير في الحدود بأنها "خط أحمر لإيران".

ناقلات جند تابعة لقوات حفظ السلام الروسية خلال دورية في قره باغ (رويترز)

تقاطعات الإقليم

ويقرأ مراقبون إيرانيون التوتر المتجدد بالقوقاز في سياق التدخل الإقليمي والدولي، ويؤكدون أنه يتطلب تنسيقاً إقليمياً لتفويت الفرصة على المتربصين بأمن المنطقة.

وبالرغم من أن بعض الأوساط الإيرانية ترى أن الهجوم الأذري الأخير كان بضوء أخضر روسي، بهدف الانتقام من يريفان لاقترابها من القوى الغربية بقيادة الولايات المتحدة، فإن طهران بسطت السجاد الأحمر لوزير الدفاع الروسي سيرغي شويغو الذي وصف طهران بأنها "شريك إستراتيجي" لبلاده بالشرق الأوسط.

وتناول شويغو مع المسؤولين في طهران التوتر الأذري الأرميني قبيل الإعلان عن وقف النار، ليقطع الجانبان الطريق على القوى الغربية التي ترى في ملف قره باغ ذريعة للتوغل سياسياً وأمنياً بالقوقاز على مقربة من الحليفين الروسي والإيراني، وفق الباحث العلاقات الدولية حسن بهشتي بور.

ويقول بهشتي بور -للجزيرة نت- إن صمود وقف النار في قره باغ مرتبط ارتباطا وثيقا باستقلال الجانبين الأذري والأرمني ووقوفهما سداً منيعاً بوجه الأجندة الإقليمية والدولية، محذراً من أن أي تحرك لطرد الأرمن من الإقليم وعدم ضمان حقوقهم سيفتح الباب على مصراعيه لعودة التوتر في القوقاز.

ورغم اعتقاد الباحث الإيراني بصمود الاتفاق الأخير على المدى القريب فإنه يرى أن الهدنة ستكون هشة مع مرور الزمن؛ لاسيما في حال استقواء الجانب الأرميني أو تدخل بعض القوى الغربية ومنها الولايات المتحدة لاختلاق بقعة توتر في أرمينيا باعتبارها الحديقة الخلفية لروسيا، أو دخول إسرائيل على خط تحريض باكو على شق ممر "زنغزور" قرب الحدود الإيرانية.

خطوة إيجابية

من ناحيته، يفرّق محسن باك آئين، الدبلوماسي الإيراني والسفير الأسبق لدى باكو، بين التوتر الأخير والنزاعات السابقة في قره باغ، مؤكداً أنه بعد الحرب الثانية بالإقليم عام 2020 لم تعد يريفان طرفاً مباشراً في التوتر الذي اقتصر مؤخراً على باكو والسلطة الذاتية في ستيباناكيرت عاصمة الإقليم.

ورأى -في حديث للجزيرة نت- أن استعادة باكو إقليم قره باغ مع اشتراط ضمان حقوق الأرمن فيه "خطوة إيجابية" تتماشى وتطلعات طهران التي تعارض تغيير الجغرافيا السياسية واحتلال أي جزء من أراضي الدول، مشيرا إلى أن أرمينيا كانت قد سيطرت على مساحات واسعة من قره باغ في حرب اندلعت مع انهيار الاتحاد السوفياتي.

وفي الحرب الثانية التي خاضتها أذربيجان وأرمينيا عام 2020 وانتهت باتفاق لوقف النار، استعادت القوات الأذرية أراضي في قره باغ وحولها، ولكن المسلحين الأرمن ظلوا يسيطرون على أجزاء من الإقليم.

وكان المرشد الإيراني الأعلی علي خامنئي، قال عقب انتهاء حرب قره باغ الثانية "إننا فرحون بعودة الإقليم إلى أذربيجان، لكن إذا كانت هناك سياسة لإغلاق الحدود بين إيران وأرمينيا، فإن الجمهورية الإسلامية ستعارض تلك السياسة، لأن تلك الحدود كانت طريقا للتواصل منذ آلاف السنوات".

ممر زنغزور

وكثيرا ما تحوّل الاتفاق بين باكو ويريفان بوساطة روسية عام 2020 إلى عامل يؤّرق طهران، لاسيما البند الخاص بفتح ممر لربط إقليم نخجوان (يتمتع بالحكم الذاتي) في أذربيجان عبر محافظة سيونيك الأرمينية المحاذية للأراضي الإيرانية، وذلك بسبب خشية طهران من قطع الطريق الواصل بينها وأوروبا الشرقية عبر أرمينيا.

ويعتقد السفير آئين أن حماس باكو لفتح ممر زنغزور سوف يتراجع مع استعادتها قره باغ بالكامل، خشية الاصطدام مع إيران التي لن تسمح بأي تغيير جيوسياسي على حدودها.

وخلص آئين إلی أن أذربيجان كانت قد أكدت للجانب الإيراني أنها لا تنوي التحرك عسكرياً ضد سيادة أرمينيا، موضحا أن اللجوء إلى لغة القوة لفتح ممر زنغزور سيكون مخالفاً لما أكده الجانب الأذري الذي يرتبط مع نخجوان عبر الأراضي الإيرانية بتسهيل من طهران.

من ناحيته، يعتقد المحامي والخبير القانوني محمد علي بهمني قاجار أنه مع نزع سلاح سلطات آرتساخ في قره باغ وعودته بالكامل إلى أذربيجان، فإن الاتفاق الثلاثي الروسي الأرميني الأذري عام 2020 سيصبح في خبر كان، إذ لا حاجة بعد ليريفان بممر لاتشين يربطها بالإقليم.

وفي تعليق نشره على قناته بمنصة تليغرام، يرى قاجار أنه من حق أرمينيا أن ترفض شق ممر زنغزور لربط إقليم نخجوان بأذربيجان عبر أراضيها، كما يحق لطهران أن تدعم سيادة جارتها الشمالية ولو بالقوة وإحباط جميع المساعي الرامية لشق هذا الممر.

جنگ اخیر با جنگ‌های پیشین در قره‌باغ تفاوت دارد /جمهوری آذربایجان به اهدافش خواهد رسید

منافع روسیه با منافع ایران در قفقاز در تضاد نیست.

محسن پاک‌آیین، سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان معتقد است عملیات نظامی باکو با عدم حمایت ارمنستان از جمهوری‌خودخوانده قره‌باغ احتمالا به اهدافش خواهد رسید.

پایگاه خبری جماران: در حالی که پس از درگیری‌‌های اخیر در منطقه قفقاز و حملات جمهوری آذربایجان به منطقه قره‌باغ نگرانی‌ها از وقوع یک جنگ جدید تشدید شده، محسن پاک‌آیین، سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان معتقد است عملیات نظامی باکو با عدم حمایت ارمنستان از جمهوری‌خودخوانده قره‌باغ احتمالا به اهدافش خواهد رسید.

او به «جماران» می‌گوید مهم‌ترین منفعت جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای منطقه ایجاد امنیت و ثبات است.

تنش‌ها در منطقه قره‌باغ افزایش پیدا کرده و نگرانی‌های زیادی را در منطقه به وجود آورده است. ارزیابی شما از تحولات روزهای اخیر و اقدامات باکو در منطقه قره‌باغ چیست؟

این درگیری با جنگ‌های قبلی که در منطقه قفقاز رخ داده بود؛ یعنی جنگ‌های اول و دوم قره‌باغ تفاوت دارد. جنگ‌های اول و دوم قره‌باغ میان جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان رخ داده بود و درگیری‌ها بر سر مسأله حاکمیت بر منطقه قره‌باغ بود. اما در درگیری فعلی که می‌‌توان آن را جنگ خواند، ارمنستان مشارکتی ندارد و در واقع جنگ یا عملیات اعمال فشار از سوی آذربایجان علیه دولت خودخوانده قره‌باغ به حساب می‌آید.

خواسته آذربایجان این است که دولت خودخوانده قره‌باغ تسلیم شود و ضمن پذیرش حاکمیت آذربایجان بر منطقه قره‌باغ، از ادعای استقلال دست بردارند. به همین دلیل، با یک جنگ یک طرفه مواجه هستیم، چرا که قره‌باغ توان دفاع از خود را ندارد. در گذشته ارمنستان به دفاع از این منطقه می‌پرداخت، اما در حال حاضر دولت ارمنستان پذیرفته است که قره‌باغ بخشی از خاک جمهوری آذربایجان به حساب می‌آید. آقای پاشینیان نیز صراحتا این مسأله را اعمال کرد.

پس می‌توان گفت این یک عملیات یک طرفه نظامی است و احتمال اینکه به هدفش هم برسد زیاد است. در حال حاضر از حدود 240 هزار نفر از ساکنان قره‌باغ، 120 هزار نفر که از طرفداران خودمختاری قره‌باغ به حساب می‌آمدند به ارمنستان کوچ کرده‌اند و از جمعیت باقی‌مانده در این منطقه، درصد اندکی خواستار استقلال هستند.

ریشه تشدید تنش‌ها چیست؟ آیا موضوع به عدم اجرای کامل توافق صلح سال 2020 بازمی‌گردد؟

ریشه اصلی و تاریخی موضوع که اشغال قره‌باغ از سوی ارمنستان است. قره‌باغ در قلمرو آذربایجان قرار داشته و با حمایت نظامی ارمنستان تلاش داشت که از جمهوری آذربایجان جدا شود. از نگاه باکو این مسأله پذیرفتنی نیست و همین موضوع باعث شده جنگی چند ده ساله در منطقه آغاز شود. جنگ سال 2020 باعث شد که ارمنستان تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را به رسمیت بشناسد و دولت خودخوانده قره‌باغ حمایت ایروان را از دست داد.

کشورهای منطقه باید تمامیت ارضی یکدیگر را به رسمیت بشناسند، امروز هم راهش این است که دولت خودخوانده قره‌باغ دست از تجزیه‌طلبی بردارد. در عین حال، جمهوری آذربایجان هم باید تضمین دهد حقوق ارامنه حفظ خواهد شد و آن‌ها در چارچوب قانون جمهوری آذربایجان از حقوق شهروندی برابر برخوردار خواهند بود.

ایران همواره ضمن تأکید بر تمامیت ارضی آذربایجان، به ضرورت رعایت حقوق مردم و ساکنان قره‌باغ تأکید داشته است. اخیرا تصاویر زیادی منتشر شده که نشان می‌دهد مردم منطقه به دلیل حملات نیروهای آذربایجانی در حال فرار به سوی پایگاه‌های نظامی روسیه هستند. آیا تلاشی برای حفاظت از این غیرنظامیان صورت خواهد گرفت؟

تصاویر و ویدیوهایی را که در فضای مجازی مبنی بر نسل کشی و کشتار غیرنظامیان منتشر می‌شود، خیلی نمی‌توان دقیق دانست. روس‌ها به عنوان نیروی سوم و ناظر در منطقه حضور دارند و تاکنون آن‌ها گزارشی مبنی بر وقوع نسل کشی ارائه نکرده‌اند. ارمنستان همواره می‌کوشد تا نشان دهد چنین چیزی وجود دارد و روس‌ها هم هشدارهایی داده‌اند، اما هنوز شواهد روشنی از وقوع چنین چیزی دیده نشده است.

آذربایجان اعلام کرده که حقوق ارمنی‌ها را تضمین خواهد کرد. اگر در این جریان، قرار باشد بحث نسل کشی مطرح شود، نباید از یاد برد که یک سوم مردم قره‌باغ، آذری زبان و مسلمان و شیعه بودند، اما الان یک نفر آذری و مسلمان هم در آنجا نیست و همه آن‌ها پاکسازی، تبعید یا کشته شده‌اند. این پاکسازی قومی آذری‌ها توسط ارمنستان در گذشته رخ داده، اما این که امروز چنین چیزی از سوی آذربایجان در جریان است، تأیید نشده است.

جمهوری اسلامی ایران هم روی حقوق ساکنان مصّر است. ایران اصرار دارد حقوق ارامنه حتما رعایت شود. باکو هم چنین وعده‌ای را داده است.

روسیه در مناقشه اخیر چه نقشی دارد؟ با توجه به تمایل روس‌ها به فعال شدن کریدور زنگه‌زور، آیا باید اذعان کرد که منافع مسکو با منافع ایران در قفقاز در تضاد است؟

روسیه صراحتا اعلام کرده تمامیت ارضی دو طرف را به رسمیت می‌شناسد. دالان زنگه‌زور هم که در استان سیونیک ارمنستان واقع شده، به ارمنستان تعلق دارد و باید زیر نظر این کشور اداره شود. اگر این گذرگاه باز شود باید با اعمال حاکمیت ارمنستان باشد. روسیه به باز شدن گذرگاه مایل است، اما این به معنای اینکه روس‌ها می‌خواهند گذرگاه زیر نظر آذربایجان باشد، نیست. نقش روسیه در جنگ 44 روزه گذشته ایجاد آتش‌بس و جلوگیری از ادامه جنگ بود. در حال حاضر نیز ارمنستان تمامیت ارضی آذربایجان را پذیرفته و موضوع باید میان باکو و ایروان حل شود. حتی آقای پاشینیان به مقام‌های جمهوری‌ خود‌خوانده قره‌باغ اعلام کرده که دست از جنگ بردارند.

ارزیابی شما از سیاست اخیر ایران چیست؟ ایران برای تأمین منافع خود چه کارهایی می‌تواند انجام دهد؟

مهم‌ترین منفعت جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای منطقه ایجاد امنیت و ثبات است. اگر امنیت و ثبات وجود داشته باشد اقتصاد رشد می‌کند و سرمایه‌گذاری در این منطقه اتفاق خواهد افتاد. طبعا ایران نیز می‌تواند تجارت خود را با کشورهای منطقه توسعه دهد. این امنیت جز با احترام به حقوق بین‌الملل و حقوق ملت‌ها ایجاد نمی‌شود و به همین دلیل فکر می‌کنم جمهوری اسلامی ایران سیاست اصولی و درستی را اتخاذ کرده است.

مروری بر تحولات اخیر در قره باغ

ایران می تواند به عنوان یک بازیگر فعال و تاثیر گذار با اتکا به اصول منطقی خود،برای برقراری آتش بس بین دو همسایه، بازگرداندن صلح آمیز قره باغ به آذربایجان با تامین امنیت اقلیت ارمنی، ایفای نقش نماید.

پس از انفجار یک کامیون در منطقه مین گذاری شده خوجاوند و کشته شدن چهار کارمند وزارت کشور جمهوری آذربایجان، نیروهای این کشور با حمله به خانکندی مرکز قره باغ ،این منطقه را گلوله‌باران کردند.وزارت دفاع جمهوری آذربایجان این اقدام را یک عملیات ضدتروریستی و برای خنثی کردن تحریکات گسترده ارمنستان خواند و متعهد شد که فقط به اهداف نظامی حمله خواهد کرد.در این رابطه نکات زیر می تواند مورد توجه قرار گیرد.

۱.تلاش برای آزادسازی قره باغ از سوی جمهوری آذربایجان با توجه به چند تحول اخیر قابل پیش بینی بود و کشته شدن چهار کارمند وزارت کشور جمهوری آذربایجان،فقط این روند را سرعت بخشید. باکو که پس از جنگ چهل و چهار روزه و امضای توافق آتش بس با ارمنستان در مسکو،طی هماهنگی با ترکیه برای باز کردن گذرگاه موسوم به زنگزور، برای رسیدن به نخجوان از طریق استان سیونیک در ارمنستان متمرکز شده بود، پس از مواجه شدن با مخالفت های منطقه ای از جمله موضع قاطع ایران مبنی بر مخالفت با تغییر مرزهای بین المللی،در هفته های گذشته باز کردن گذرگاه سیونیک را از اولویت خارج و بر آزادسازی قره باغ متمرکز شده است. انسداد تدریجی گذرگاه لاچین که ارمنستان را به قره باغ متصل می کرد و ارسال کمک های غذایی و بهداشتی از داخل خاک جمهوری آذربایجان برای اهالی قره باغ،حکایت از این داشت که باکو قصد دارد کار نیمه تمام خود در جنگ چهل و چها روزه را تکمیل کرده و قره باغ را در تمامیت ارضی این کشور حفظ کند.

۲. سردی روابط ارمنستان با روسیه و برگزاری رزمایش ده روزه مشترک ارمنستان با آمریکا که موجب نارضایتی روسیه از پاشینیان شد،آذربایجان را مترصد ساخت تا از این فرصت طلایی برای افزایش فشار برای آزادسازی قره باغ بهره جوید.خطای راهبردی ارمنستان این بود که نیکول پاشینیان، نخست وزیر این کشور علاوه بر بیان اینکه «وابستگی به روسیه یک اشتباه استراتژیک است» اعلام کرد که روی خود را به سمت غرب برگردانده است.این موضع پاشینیان که با نارضایتی روسیه و ذوق زدگی غرب همراه شد نشان داد که ارمنستان نسبت به روسیه بی اعتماد شده است. اظهارات گونتر فلینگر، رئیس کمیته اروپایی برای گسترش ناتو، در خصوص پیوستن ارمنستان به این پیمان نیز مشخص کرد که آمریکا و اروپا به دنبال انزوای روسیه در قفقاز و تلاش برای ایجاد مشکلی مشابه با اوکراین برای مسکو، از طریق ارمنستان هستند. پوتین رئیس‌جمهور روسیه در سخنرانی خود در تاریخ۲۱-۶-۱۴۰۲ در مجمع اقتصادی شرق در «ولادی‌وستوک» در توجیه بی علاقگی خود به ورود در موضوع قره باغ،گفت «رهبری ارمنستان اساساً حاکمیت آذربایجان بر قره‌باغ را به رسمیت شناخته و الهام علی‌اف اکنون مستقیما می‌گوید مسئله وضعیت قره‌باغ دیگر موضوعیت ندارد و حل شده است. رهبری ارمنستان علناً این را اعلام کرده... و این اتفاق افتاده. تصمیم ما نیست، تصمیم رهبری کنونی ارمنستان است.» این اظهار پوتین به منزله چراغ سبزی به آذربایجان برای پیشبرد اهداف خود در قره باغ بود،اگرچه وی ابراز امیدواری کرد که آذربایجان،پاکسازی قومی را در دستورکار خود قرار ندهد و این روند(آزادسازی قره باغ) به آرامی انجام شود.

۳.برگزاری انتخابات در منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ که طی آن نمایندگان مجلس « شاموول شاهرامانیان» را به عنوان جانشین «آراییک هاروتونیان» و رئیس دولت خودخوانده قره باغ انتخاب کرد،اقدام تحریک آمیز دیگری بود که شرایط را برای ابتکار عمل آذربایجان فراهم کرد. قره‌باغ در سطح جهانی به عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان شناخته می‌شود و مشخص بود که این انتخابات توسط جامعه جهانی غیرقابل پذیرش است.کشورهای منطقه از جمله ایران،روسیه،ترکیه و حتی اتحادیه اروپا با این انتخابات مخالفت کردند و حتی نبیله مسرالی سخنگوی اتحادیه اروپا گفت: «اتحادیه اروپا انتخابات برگزار شده را به رسمیت نمی‌شناسد.» احتمال داده می شود که این انتخابات حتی بدون هماهنگی با دولت ارمنستان برگزار شده است.

نکته دیگر اینکه بنظر می رسد تصمیم حمله به قره باغ از سوی جمهوری آذربایجان، بطور مستقل و بدون هماهنگی با ترکیه گرفته شده است.آنکارا معمولا تلاش برای بازکردن گذرگاه سیونیک را مقدم بر آزادسازی قره باغ می دانست و با تحریک آذربایجان برای اشغال سیونیک،به دنبال استفاده از این گذرگاه و رسیدن به دریای خزر بود.اهمیت یافتن مسیر ایران برای جمهوری آذربایجان جهت رسیدن به نخجوان و اراده این کشور به تقویت این مسیر با احداث راه آهن نیز تحول جدیدی در این روند است.طبعا اولویت دادن به آزادی قره باغ از سوی جمهوری آذربایجان نمی تواند مورد علاقه آنکارا باشد و اعلام اخیر ایروان مبنی بر اینکه روند عادی سازی روابط با ترکیه به مذاکرات با آذربایجان بستگی نخواهد داشت نیز نشان می‌دهد ایروان علاقمند است از شکاف ایجاد شده بین باکو و آنکارا استفاده نماید.

موضع جمهوری اسلامی ایران در مناقشه قره باغ همواره مبتنی بر حفظ تمامیت ارضی کشورهای آذربایجان و ارمنستان،تغییرناپذیری مرزهای بین المللی و تامین حقوق ارامنه بوده است. بر این اساس جمهوری اسلامی ایران، استان سیونیک را در حیطه تمامیت ارضی ارمنستان و قره باغ را در محدوده تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان دانسته و در عین مخالفت با تجزیه آذربایجان،خواهان حفظ حقوق ارمنی های ساکن قره باغ است. در این برهه مهم نیز، ایران می تواند به عنوان یک بازیگر فعال و تاثیر گذار با اتکا به اصول منطقی خود،برای برقراری آتش بس بین دو همسایه، بازگرداندن صلح آمیز قره باغ به آذربایجان با تامین امنیت اقلیت ارمنی،ایفای نقش نماید.

آمریکا و متحدان غربی اش، علت مناقشه قره باغ

کارشناسان سیاسی معتقدند: آمریکا، اروپا و رژیم صهیونیستی به بهانه فروش سلاح به جمهوری آذربایجان بر طبل آتش جنگ در قره باغ می کوبند.

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ موضوع گفتگوی ویژه شبکه خبر به اهداف پنهان حملات جدید جمهوری آذربایجان علیه قره باغ اختصاص داشت که با حضور میهمانان آقایان محسن پاک آئین سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان و آقای مهدی سیف تبریزی کارشناس مسائل قفقاز بررسی شد.

سوال: همانطور که در جریان خبر‌ها قرار گرفتید در ادامه حملات جمهوری آذربایجان به منطقه قره باغ رسانه‌های محلی از کشته و زخمی شدن ۱۳ غیرنظامی ارمنی در این منطقه خبر می‌دهند، ارمنستان با انتشار تصاویری اعلام کرده که نیرو‌های جمهوری آذربایجان شهر خان کردی مرکز منطقه قره باغ را گلوله باران کردند و با سلاح‌های دقیق نیرو‌ها و مواضع نظامی این کشور را مورد هدف و حمله قرار دادند، معاون رئیس جمهور آذربایجان هدف از حمله به قره باغ را برچیدن اماکن نظامی غیرقانونی در قره باغ اعلام کرده، ما در گفتگوی ویژه خبری امشب با توجه به مقدمه‌ای که اعلام کردم می‌خواهیم راجع به اهداف و موضوعات مختلف در حوزه حمله جدید جمهوری آذربایجان به قره باغ صحبت کنیم، دو میهمان حضوری در استودیو هستند و در طول گفتگو میهمان دیگری بصورت تلفنی به جمع ما اضافه خواهد شد، میهمانان حضوری آقای محسن پاک آئین سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان به همراه آقای مهدی سیف تبریزی کارشناس مسائل قفقاز هستند.

سوال: آقای دکتر پاک آئین هدف از این اقدام جمهوری آذربایجان بعد از چندماه محاصره قره باغ چیست؟

پاک آئین: مسئله قره باغ مناقشه‌ای است که از سال ۱۹۸۸ دنبال شده، قره باغ در تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان است، ولی منطقه ارمنی نشین این جمهوری است، در سال ۱۹۸۸ به بعد و به خصوص در دوره فروپاشی، با حمایت ارمنستان و روسیه قره باغ ادعای خودمختاری کرد و خواست که از جمهوری آذربایجان جدا شود و به عنوان یک کشور به رسمیت نشناخت، اما ارمنستان و روسیه برای این که جمهوری آذربایجان نتواند قره باغ را آزاد کند هفت شهر از شهر‌های آذربایجان را هم اشغال کردند که این شهر‌ها حائل شوند بین قره باغ و جمهوری آذربایجان که جمهوری آذربایجان نتواند که حمله کند به قره باغ، در این زمینه مردم بسیاری آواره شدند و جمهوری آذربایجان هم همانطور که در فیلم دیدید بسیار کمک کرد به این آواره‌های این هفت شهر و مردم خود قره باغ، مباحث بین المللی دنبال شد گروهی به نام گروه مینسک برای میانجیگری تاسیس شد که به نتیجه نرسید، در سال ۲۰۲۰ یعنی اکتبر ۲۰۲۰ جمهوری آذربایجان حمله‌ای را شروع کرد به هفت شهر و همچنین به ارمنستان برای این که هفت شهر را آزاد کند و قره باغ را هم به دنبال آن آزاد کند که این جنگ ۴۴ روز طول کشید آذربایجان توانست پنج شهر را آزاد کند و بعد دعوت شدند ارمنستان و آذربایجان به مسکو و در توافقی که در مسکو بین آقای الهام علی اف و آقای پاشینیان نخست وزیر ارمنستان با آقای پوتین انجام شد، دو شهر دیگر آذربایجان هم در اثر این توافق آزاد شدند یعنی هفت شهر به آذربایجان برگردانده شد، اما قره باغ موضوعش حل نشد و قرار شد طی مذاکره بین ارمنستان و آذربایجان با نظارت روسیه طی ۵ سال قابل تمدید تا ۵ سال دیگر این مسئله حل و فصل شود، بعد از این که این اتفاق افتاد مطالبه مردم جمهوری آذربایجان از این کشور زیاد شد که شما چرا آمدید برای گرفتن قره باغ، چرا صلح کردید؟ در این مقطع به نظر من آذربایجان دچار یک اشتباه راهبردی شد و به جای این که به دنبال این باشد که فشار بیاورد برای آزادی قره باغ، با هدایت ترکیه مسئله دیگری را مطرح کرد و آن که کریدوری موسوم به زنگزور در استان سیونیک ارمنستان است و در خاک ارمنستان قرار دارد را با یک ادعای تاریخی جمهوری آذربایجان به دنبال این شد که این کریدور را باز کند و در واقع ارمنستان را اشغال کند به تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان تعرض کند تا این کریدور باز شود و هم آذربایجان و هم ترکیه بتوانند از آن استفاده کنند.
در این مقطع جمهوری اسلامی ایران موضع بسیار قاطعی گرفت و با هدایت‌های رهبر معظم انقلاب و هماهنگی بین دیپلماسی و میدان، ما مخالفت سریع خودمان را اعلام کردیم و از تمامیت ارضی ارمنستان حمایت کردیم، مفصل بود این بحث تا این که بالاخره جمهوری آذربایجان از این مسئله به نظر می‌رسد که گذشت و آن را در اولویت قرار نداد و در دیداری که آقای امیرعبداللهیان با آقای الهام علی اف اخیرا داشته به ایران اطمینان داده شده که جمهوری آذربایجان به دنبال تغییر مرز‌های بین المللی و انسداد مرز ایران نیست، خوب از این مقطع ما ببینیم که آذربایجان این اشتباه خودش را جبران کرد و به طرف مسئله قره باغ متمایل شد و به دنبال آزادی قره باغ که در تمامیت ارضی این کشور بود و این حق را هم داشت که این کار را انجام دهد آمد و مسیر‌هایی را دنبال کرد، در وهله اول ارتباط کریدور لاچین که در واقع این کریدور ارمنستان را به قره باغ متصل می‌کرد قطع کرد و بعد مواد غذایی را از مسیر داخل آذربایجان و با حمایت روسیه برای مردم قره باغ فرستاد یعنی به این شکل هم اجازه نداد که یک نسل کشی در قره باغ راه بیفتد و هم این که اجازه نداد ارمنستان حمایت‌های خودش حمایت‌های غذایی و بهداشتی، حالا آذری‌ها می‌گفتند که حمایت‌های نظامی هم است به قره باغ انجام شود، این اتفاق‌ها رخ داد، پیش بینی می‌شد که آذربایجان بعد از این موارد حمله‌ای را به قره باغ انجام دهد برای آزادی قطعی قره باغ، بعد از این مواردی پیش آمد که این موضوع را تسریع کرد.

سوال: موارد تسریع در حمله جمهوری آذربایجان را از شما خواهم پرسید، آقای دکتر تبریزی در دور جدید هدف اصلی جمهوری آذربایجان انحلال حکومت محلی در قره باغ است؟

تبریزی: اجازه دهید من نکته‌ای که فکر می‌کنم در صحبت‌های آقای دکتر جا ماند تکمیل کنم، بعد از این که این جنگ به پایان رسید و معاهده صلح بین سه کشور روسیه، ارمنستان و آذربایجان اتفاق افتاد قرار بر این شد که منطقه قره باغ کوهستانی توسط جاده لاچین که کاملا محصور در سرزمین آذربایجان است قرار شد با یک جاده لاچین به منطقه ارمنستان ارتباط برقرار کند، تنها راه خروج و ارتباط مردم قره باغ کوهستانی به جهان خارج همین جاده لاچین بود که قرار بر این بود با نیرو‌های حافظ صلح روسیه که در این منطقه مستقر می‌شوند این رفت و آمد‌ها ما بین عربستان و قره باغ کوهستانی ادامه داشته باشد، اما تقریبا در یک سال گذشته برخلاف تمام معاهداتی که بسته شده بود، آذری‌ها با بهانه‌های واهی این جاده را کاملا مسدود کردند حالا با بهانه‌های محیط زیستی کاملا جاده مسدود شد و تمام کمک‌های بشردوستانه‌ای که می‌توانست به مردم ۱۲۰ هزار ساکن ارمنی منطقه قره باغ برسد در این یک سال کاملا محدود شد به صورتی که مردم حتی به اولیات زندگی در منطقه محتاج بودند، دارو‌ها و بحث‌های پزشکی به هیچ عنوان در منطقه قره باغ اتفاق نمی‌افتاد حتی اگر قرار بود عمل جراحی اتفاق بیفتد باید با هلیکوپتر خارج می‌شد و به ارمنستان می‌رفت این را حتما خدمتتان عرض کنم به شکلی می‌توان برخلاف نظر اقای دکتر اعتقاد من این است که در این یک سال آذربایجان و دولت علی اف یک نسل کشی مدرن را در قبال مردم قره باغ کوهستانی انجام داد، تمام راه‌های ارتباطی بسته شد، گاز منطقه را قطع کرد، فیبر نوری منطقه را قطع کرد اینترنت قطع شد در فصل زمستان چندین هفته گاز به صورت کامل قطع شد، زنانی که می‌توانستند بچه به دنیا بیاورند، چون امکانات پزشکی نبود، دارو‌های مخصوص نبود بچه‌ها سقط شده به دنیا می‌آمدند و به شکلی می‌شود گفت یک نسل کشی داشت در منطقه قره باغ کوهستانی اتفاق می‌افتاد، تا همین دو هفته پیش

سوال: در واقع علیرغم تعهداتی که باید درمنطقه قره باغ انجام می‌داد جمهوری آذربایجان و حتی رهبر معظم انقلاب هم در صحبت هایشان به این مهم اشاره‌ای داشتند.

تبریزی: دقیقا، این اتفاق افتاد یعنی به بهانه این که کشور ارمنستان به منطقه قره باغ دارد سلاح جا به جا می‌کند در قالب کمک‌های بشردوستانه، این راه بسته شد تا یک هفته ده روز پیش بود که طبق معاهده‌ای که بسته شد و ابتکاری که آذری‌ها به خرج دادند این بود که اگر قرار است کمکی به مردم قره باغ کوهستانی اتفاق بیفتد باید از جاده داخلی خود آذربایجان جاده آغدام اتفاق بیفتد و جاده لاچین به این شکل از حیز انتفاع خارج می‌شد و یک کمک از داخل خود آذربایجان با نظارت کامل خود آذربایجان اتفاق می‌افتاد، چند کامیون از کمک‌های صلیب سرخ از طرف روسیه از جاده آغدام اتفاق افتاد و بعد قرار بود که همزمان جاده لاچین هم باز شود که باز هم سیاست مداران باکو نقض تعهد کردند و این جاده را بازگشایی نکردند.

سوال: آقای دکتر تبریزی اشاره کردید به توافق سه جانبه روسیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان و ما الان راجع به لاچین داریم صحبت می‌کنیم، اهمیتش و تعهداتی که باید در مورد آن انجام می‌شد، موضع گیری روسیه در این بازه و جاده استراتژیک لاچین چیست؟ فکر می‌کنید که مواضع روز‌های آینده به کدام طرف برود؟

تبریزی: این یک بازی پیچیده‌ای بود که در منطقه قفقاز جنوبی اتفاق افتاد تقریبا یک ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بود چند ماه پیش، آقای پاشینیان با سفری که به بروکسل کرد و با نشستی که با سران شورای اروپا انجام داد برعکس همه سال‌ها حاکمیت جمهوری آذربایجان را بر منطقه قره باغ کوهستانی به رسمیت شناخت و ۸۶ هزار و ۶۰۰ کیلومتر مربع حاکمیت آذربایجان را کاملا قبول کرد، با این اتفاق کاملا آن چالشی که ما بین دو کشور بود از بین رفت یعنی قره باغ کوهستانی جزو خاک آذربایجان شد و دیگر موضوعی نبود که ما سر آن بخواهیم چالش و تنش داشته باشیم وقتی این موضوع برطرف شد کار نیرو‌های حافظ صلح روسیه هم تمام شد در منطقه، روس‌ها الان می‌گویند وقتی پاشینیان خودش قبول کرده که این منطقه جزو خاک آذربایجان است، پس اصلا دیگر موضوعی وجود ندارد که ما به خاطر آن در منطقه حضور داشته باشیم برای همین دیگر روس‌ها خودشان را از این موضوع کنار کشیدند به شکلی و قبول کردند وقتی خوب دولت ارمنستان این موضوع را قبول کرده روس‌ها هم می‌گویند چالش شما برطرف شده و من هم بعنوان نیروی حافظ صلح حضورم این جا موضوعیتی ندارد.

سوال: پس می‌توانیم جمع بندی کنیم که یکی از اهداف جمهوری آذربایجان در منطقه قره باغ انحلال حکومت است؟

تبریزی: دقیقا، چیزی که الان اعلام شده این است که این حمله تا زمانی که حکومت آرتساخ از بین نرود یعنی تا زمانی که این مجلس خودخوانده اعلام انحلال نکند و نیرو‌های نظامی که در منطقه وجود دارند منحل نشوند آذربایجان به این حملات خودش به منطقه قره باغ ادامه خواهد داد.

سوال: آقای پاک آئین بپردازیم به ارتباط و همکاری‌های رژیم صهیونیستی و آذربایجان با شدت سیاست‌های تهاجمی باکو در منطقه قره باغ و ببینیم که چه ارتباطی دارند؟

پاک آئین: آقای دکتر خیلی دقیق گفتند ، من یکی دو نکته را اضافه کنم راجع به مطلبی که قبلا عرض کردم که علت تسریع در این مسئله یکی این بود که روسیه احساس کرد که با توجه به این که آقای پاشینیان خودش قره باغ را در تمامیت ارضی آذربایجان اعلام کرده، دیگر دلیلی ندارد که روسیه هم موضعی بگیرد و لذا گفت حالا که نظر آقای پاشینیان این است این حق برای آذربایجان محفوظ است که از تمامیت ارضی خودش دفاع کند، یکی از اشتباهات آقای پاشینیان این بود که در این مقطع بسیار حساس، به طرف غرب گرایش پیدا کرد و یک رزمایش ده روزه را با آمریکا برگزار کرد و قبل از این اعلام کرد که اشتباه راهبردی ارمنستان ارتباط با روسیه بوده، خوب این مسئله روسیه را بسیار رنجاند و باعث ذوق زدگی غرب شد تا حدی که نماینده ناتو اعلام کرد با این وصف ما می‌توانیم ارمنستان را در آینده به عضویت ناتو در بیاوریم، خوب این مسائل باعث شد که آقای پوتین هم همین صحبتی که ایشان فرمودند را اعلام کند یعنی احساس بی تعهدی بکند نسبت به اجرای توافق مسکو و در واقع چراغ سبزی بود به آذربایجان برای این که تشدید کند حمله خودش را به قره باغ، دومین نکته هم انتخاباتی بود که در قره باغ برگزار شد یعنی اصلا در این مقطعی که نباید اقدامات تحریک آمیز رخ می‌داد، دولت خودخوانده قره باغ آمد و یک انتخابات برگزار کرد و پارلمان قره باغ فرد جدیدی را به جای رئیس قبلی قره باغ اعلام کرد این حرکت مورد محکومیت جامعه جهانی حتی اتحادیه اروپا واقع شد، چون هیچ کدام از این‌ها تمامیت ارضی آذربایجان را نقض شده نمی‌پذیرفتند و لذا این باعث شد که موضع آذربایجان برای اعمال فشار بر قره باغ بیشتر شود، کشته شدن ۴ نفر از افسران وزارت کشور که پریروز انجام شد این هم بهانه‌ای شد این‌ها آمده بودند در مسیر مین گذاری شده بود و این‌ها از دست رفتند و آذربایجان همه به بهانه این که ارمنستان این مین‌ها را در منطقه کاشته این عملیات را انجام داد و تسریع کرد عرض کردم مواردی باعث شد که تسریع شود در حملات آذربایجان به قره باغ، در رابطه با بحث رژیم صهیونیستی با توجه به تنیدگی روابط رژیم صهیونیستی با جمهوری آذربایجان و این که این رژیم یکی از فروشندگان و اصلی‌ترین فروشنده سلاح به جمهوری آذربایجان است این رژیم علاقمند نیست که این مناقشه تمام شود، برخی از کشور‌ها در این منطقه از جمله این رژیم علاقمند نیستند که مناقشه قره باغ تمام شود یکی رژیم صهیونیستی است که چنانچه این مناقشه به پایان برسد دیگر بهانه‌ای برای فروش سلاح به جمهوری آذربایجان ندارد و این باعث خواهد شد که نفوذش در این جمهوری کاهش یابد، خود غربی‌ها هم علاقمند نیستند که این مناقشه تمام شود، آمریکا و اروپا هم علاقمند هستند که این مناقشه بماند، چون اگر این مناقشه تمام شود آمریکا و اروپا دیگر بهانه‌ای ندارند برای این که وارد منطقه شود، ترکیه هم علاقمند نیست مناقشه تمام شود ترکیه به دنبال این است که از کریدور سیونیک استفاده کند برای رسیدن به خزر، در واقع بازشدن این کریدور را مقدم می‌داند بر آزادی قره باغ و الان که آذربایجان آن موضوع را کنار گذاشته و وارد مسئله قره باغ شده ترکیه هم از این مسئله راضی نیست.

سوال: امروز هم اظهار نظر‌های آقای اردوغان را در مورد این موضوع داشتیم.

پاک آئین: بله اخیرا وزیر امور خارجه آذربایجان به آنکارا رفت، هم آقای اردوغان و هم آقای فیدان وزیر امور خارجه ترکیه در جلوی آقای بایراموف که وزیر خارجه آذربایجان است اعلام کردند که زنگزور یعنی این منطقه‌ای که امروز در خاک ارمنستان است متعلق به جمهوری آذربایجان است، اما وزیر خارجه آذربایجان هیچ عکس العملی نشان نداد و این مسئله را تائید نکرد این نشان دهنده این است که اختلاف نظر‌هایی هم الان بین ترکیه وجود دارد به دلیل این که ترکیه علاقمند نیست که این مسئله خاتمه یابد.

سوال: به زنگزور اشاره کردید گشایش این کریدور را بررسی کنیم که هدفش چیست که مورد نظر علی اف و اردوغان است و ببینیم چه آثار و پیامد‌هایی خواهد داشت؟ آقای دکتر تبریزی بفرمائید.

تبریزی: در همین دقایق پیش که اردوغان در مجمع عمومی سازمان ملل صحبت کرده ایشان گفتند که حمله نظامی آذربایجان به منطقه قره باغ تا زمانی که کریدور سیونیک به دست نیاید تمام نخواهد شد و این نشان می‌دهد که برخلاف صحبتی که آقای دکتر پاک آئین انجام می‌دهند، یک برنامه از پیش تعیین شده است این حمله فقط برای بازپس گیری منطقه قره باغ نیست این عملیات نظامی که آذربایجان الان در منطقه قره باغ انجام می‌دهد پیش نیاز حملات دیگری است برای بازکردن همان کریدور زنگزور و تصرف منطقه جنوب ارمنستان یا منطقه سیونیک ارمنستان، ببینید خیلی وقت‌ها دوستان می‌پرسند که خط قرمزی را حضرت آقا مشخص فرمودند که اگر تغییرات ژئوپلتیک در مرز‌های شمال غرب ایران اتفاق بیفتد خط قرمز ایران است و به هیچ عنوان اجازه نمی‌دهد، حمله آذربایجان به منطقه قره باغ که جزو این خط قرمز‌ها نیست، بله جزو این خط قرمز نیست، ولی این راحساب کنید این پیش نیاز در آذربایجان برای حمله به منطقه دیگری، در دو هفته گذشته اذربایجان در سه نقطه هم مرز با ارمنستان نیرو دپو کرده، یکی از این مناطق منطقه جرموک است نزدیک‌ترین منطقه خاک آذربایجان به منطقه نخجوان، تقریبا در ۵۰ کیلومتری شمال مرز‌های ایران و ارمنستان، این منطقه ۲۰ کیلومتر است، مرز ایران و ارمنستان یعنی فاصله بین نخجوان و خاک اصلی آذربایجان حدود ۴۰ کیلومتر است، ولی آن فاصله ۲۰ کیلومتری است، پلن بی جمهوری آذربایجان مطمئنا اگر منطقه زنگزور بالای مرز ایران نشود، راه اندازی یک کریدور در منطقه جرموک است، این کریدور باز هم اگر اتفاق بیفتد منطقه جنوب ارمنستان از حیز انتفاع ساقط می‌شود و ارمنستان دیگر هیچ حاکمیتی بر منطقه جنوب خودش نخواهد داشت و به مرور زمان منطقه جنوب ارمنستان به خاک آذربایجان الحاق خواهد شد و این همان هدف بلندمدتی است که ترکیه و آذربایجان در پی آن هستند. من فکر نمیکنم آذربایجان بدون هماهنگی کامل با جمهوری ترکیه در منطقه قره باغ کوهستانی عملیاتی انجام داده باشد، این کریدور زنگزور به شدت برای جمهوری اسلامی مهم است، به غیر از این که مطامع دولت ترکیه را می‌تواند برطرف کند یعنی دسترسی به یک جهان ترک، دسترسی به خاک آذربایجان، دریای کاسپین و آسیای میانه و دسترسی به یک حکومت امپراطوری جهان ترک خودش، این هدفی نیست که دولت ترکیه به راحتی از آن دست بکشد و دولت آذربایجان به عنوان یک کارگزار دولت ترکیه در منطقه دارد این اهداف را انجام می‌دهد، باید این را لحاظ کنید که آیا واقعا اختلافات بین ارمنستان و آذربایجان سوء تفاوت مرزی است، یعنی اگر قره باغ گرفته شود دیگر هیچ چشم طمعی به دیگر مناطق ارمنستان ندارد؟ آقای علی اف چند ماه پیش صحبت کرد و یک مفهوم جدید را برای خودش در مصاحبه‌ای که با کانال‌های آذربایجان انجام داد به وجود آورد، آذربایجان غربی، منظور از آذربایجان که حتما به کشور خودمان الحاق خواهیم کرد، منظور از آذربایجان غربی، منطقه جنوب ارمنستان است و فکر هم نمی‌کنم برخلاف آن چیزی که دکتر پاک آئین می‌گوید دولت آذربایجان از این هدف غایی خودش دست کشیده باشد جزو اهداف بلندمدت آذربایجان و ترکیه تصرف منطقه جنوب ارمنستان، بستن راه‌های ارتباطی ایران به سمت اروپا است و این به شدت برای ایران خطرناک است و نباید به سادگی از آن گذشت.

سوال: آقای پاک آئین بپردازیم به نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در جلوگیری از تشدید اوضاع هم حوزه امنیتی و هم حوزه نظامی در قره باغ.

پاک آئین: یک نکته عرض کنم این که آقای اردوغان در سازمان ملل می‌گوید قره باغ آزاد نمی‌شود مگر این که زنگزور ایجاد شود این به این معنا است که برای اردوغان مقدم این است که زنگزور باز شود همان حرفی است که بنده عرض کردم، اما ببینید اصول جمهوری اسلامی ایران بسیار منطقی و قابل پذیرش ومنطق با موازین بین المللی است در سطح مقام معظم رهبری هم اعلام شده، یک ما از تمامیت ارضی کشور‌های منطقه حمایت می‌کنیم و مخالف تغییر مرز‌های بین المللی هستیم و در این موضع ما کاملا قاطع هستیم هم با مانور‌هایی که انجام شد این قاطعیت را نشان دادیم و هم در دیدار‌های دیپلماتیک که با مقامات آذربایجان داشتیم، با ترکیه و روسیه داشتیم صریحا خط قرمز خودمان را اعلام کردیم ما به هیچ وجه تغییرات ژئوپلتیکی را نمی‌پذیریم، در عین حال مقام معظم رهبری فرمودند که همه شهر‌های اشغال شده آذربایجان باید آزاد شود، تنها رهبری که این مطلب را گفتند رهبر معظم انقلاب بودند نه پوتین این حرف را زده، پوتین علاقمند است که قره باغ حل نشود برای این که این دو کشور به او وابسته شوند، نه غربی‌ها گفتند و نه اردوغان گفتند این موضع اصولی ما است یعنی ما قره باغ را در تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان می‌دانیم و علاقمند هستیم از طریق مسالمت آمیز قره باغ برگردد به جمهوری آذربایجان، در عین حال بسیار قاطع هستیم در رعایت حقوق ارامنه و این را به جمهوری آذربایجان هم گفتیم و رهبر معظم انقلاب هم صریحا اعلام کردند که حتما باید ارامنه حقوقشان در قره باغ حفظ شود، هرکدام خدشه دار شد قطعا ما مقابله خواهیم کرد یعنی در این تردیدی نداریم، این که طراحی جمهوری آذربایجان چه باشد و طراحی ترکیه چه باشد، این‌ها مربوط به آینده است فعلا وضعیت به این صورت است، ولی اگر آن‌ها بخواهند رویه شان را عوض کنند و تصمیم دیگری بگیرند قطعا ما هم موضع قاطع خودمان را اعلام می‌کنیم.

سوال: آقای تبریزی جمع بندی خودتان را بفرمائید.

تبریزی: به نظر می‌رسد که در آینده نزدیک ما شاهد تحولات دیگری در منطقه قفقاز جنوبی باشیم و این کشورگشایی حالا این حمله به منطقه جنوب ارمنستان از طریق آذربایجان به نظر من طبق پیش بینی‌ها اتفاق خواهد افتاد براساس شواهد میدانی و نیرو‌هایی که جا به جا می‌شود در منطقه هم مرز با ارمنستان به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی باید مواضعش را به شدت قاطعانه اعلام کند و یک پلن بی هم داشته باشد که اگر این حملات از عمق خاک ارمنستان اتفاق افتاد جمهوری اسلامی به چه شکل می‌تواند به مسئله ورود کند و منافع جمهوری اسلامی را در این مسئله رعایت کند.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

آزادی نخبگان از زندان آمریکا

توییت محسن پاک آیین

رضا سرهنگ‌پور از زندانیان ایرانی که توسط آمریکا به ناحق در حبس بود از چهره‌های نخبه و ممتاز کشور در حوزه صنایع غذایی است و ۱۰ سال به‌عنوان مدرس دانشگاه تدریس می‌کرد. او حلقه وصل دانشگاه و صنعت و کارخانجات مواد غذایی و دارو بود.

ایران برای آزادی و حفظ نخبگان خود مصمم است.

Will Indo-Arab corridor undermine Iran’s position

Not long ago, on the sidelines of the G20 summit in India, US President Joe Biden, Indian Prime Minister Narendra Modi and Saudi Crown Prince Mohammed bin Salman commissioned an expert group to prepare a practical plan for the creation of a rail and shipping corridor.

Based on this plan, a combined maritime and rail corridor will be created from India to the UAE, leading through Saudi Arabia to Jordan and then to Israel, and finally, reaching the ports of the EU countries through the ports of this regime. Even though the plan is in the preparation stage and there are many political, economic and security obstacles in the way of its implementation, some experts have argued that it will weaken the Chinese Silk Road plan, remove Iran from the transit equations, and solve the problems of Saudi Arabia and Israel. In this regard, the following points are offered for clarification.

1. The “Belt and Road” initiative is an ongoing plan that brings four continents together. This initiative is designed for sea and land routes and includes a network of transit roads and railway lines and even oil and gas pipelines, starting from the city of Xi’an in central China and passing through Central Asia, Pakistan, and Iran to Moscow and Italy. In November 2019, China’s foreign minister announced that 138 countries and 29 international organizations signed cooperation agreements with China regarding this plan. The Islamic Republic of Iran is regarded as the heart of this road due to its various energy sources and its geostrategic position. From the past until now, Iran has been considered a bridge between the East and the West, as well as a key crossing point in the Silk Road project. For this reason, the China Daily newspaper wrote during the first day of Iranian President Ebrahim Raisi’s state visit to Beijing: “Iran is an ideal country in the Middle East region to advance the Belt and Road project, and on the other hand, cooperation with China will be key to Iran’s economic development.” At present, China is connected to the two borders of Sarakhs and Incheh Borun in Iran through the Central Asian railway lines, and it delivers its goods to Turkey and Europe through this route. Chinese trailers and heavy vehicles also go from Central Asia to the three borders of Sarakhs, Incheh Borun, and Bajgiran and go to Europe or the southern ports of the Persian Gulf via Iran. In the maritime domain or the “Silk Road of the 21st Century,” China enters Iran’s waters by using maritime routes from East Asia crossing the Indian Ocean, and then reaching Europe via the land and rail routes of Iran. Therefore, the maritime complex corridor and the railway from India to Saudi Arabia – which is currently in the planning stage and lacks the necessary infrastructure, even if it is implemented, due to its long duration and high cost – will not undermine the communication lines between Iran and China.

2. For India, the completion of the North-South rail corridor through Iran is very important and it enables the direct access of India to Central Asia, the Caucasus and Russia. For this reason, India joined the Ashgabat Agreement in March 2016, which aims to create an international transport and transit corridor to connect the Central Asian countries with the ports of Iran and Oman, and agreed to start transporting cargo along the 7,200 km long International North-South Transport Corridor (INSTC). In this line, today, in a combined process, India takes the goods by ship to Bandar Abbas and transports them by rail to Rasht and then by road to Astara and the Republic of Azerbaijan, Georgia and Russia. India can even deliver a part of its goods from Rasht to Anzali and then through the Caspian Sea to Russia, Azerbaijan, Kazakhstan and Turkmenistan. Of course, the completion of the Rasht-Astara railway line will definitely increase Iran’s transit benefits.

India can also reach Central Asia by using the Iran-Turkmenistan-Kazakhstan railway. Therefore, the diversity of Iran’s routes is very attractive for India, and if it is serious about achieving its plans in Chabahar port, it will also reach Afghanistan.

3. Saudi Arabia, the UAE and other Persian Gulf countries also attach importance to Iran’s rail and road lines to reach Europe, Central Asia, Caucasus and Russia. Especially after the embargo on Russian sea and rail routes and the compromised security of the Black Sea, the importance of Iran’s route has doubled for the Persian Gulf countries. Iran’s routes, with established infrastructure, security and suitable economic conditions, are far better for the Arab neighbors than new routes, about which there are serious uncertainties over their heavy costs and lack of infrastructure due to the particular insecurity caused by the Zionist regime. With the improvement of Iran-Saudi relations and the construction of Iran-Iraq rail lines, we can count on the rail connection of Kuwait and Saudi Arabia to Iraq and Iran.

There is no doubt that the development of transportation in various forms is among the important pillars of the growth and development of international and economic trade, which will lead to political power. Therefore, the construction of railway routes is the priority of countries’ investment compared to other airways and sea routes. Iran’s investment to complete and build more railway lines can strengthen its economic and political power. In the meantime, the degree of operationalization of political plans such as the India-Arabia Corridor plan, which was designed with the aim of ending Israel’s isolation, should be carefully examined, and only after estimating its costs and benefits as well as its implementation obstacles, comments can be made about it.

(The views expressed in this piece do not necessarily reflect those of IRNA)

سفیر ایران السابق في جمهورية اذربيجان: لاحرب جديدة في القوقاز

صرح سفير ایران السابق لدى جمهورية أذربيجان "محسن پاک‌آیین" أن المفاوضات بين دول الجوار في شمال غرب ایران تتجه نحو السلام، وتحدث عن تأكيد الجمهورية الإسلامية الإيرانية على صیانة الحدود الدولية في هذه المنطقة واستبعد ان تؤدي الاحداث والمخاضات في منطقة القوقاز الی نشوب حرب جدیدة في هذه المنطقة.

واکد استنفار القوات الایرانیة علی حدود البلاد الشمالیة الغربیة في أعقاب الحرب الکلامیة بین المسؤولين في جمهورية أذربيجان وأرمينيا وخطابات بعض الدول الأجنبية الأخرى في هذا الصدد.

وفیما اذا کانت جمهورية أذربيجان وتركيا مستعدتان لمواجهة عسكرية مع الدول الأخرى لتحقيق أهدافهما فيما يتعلق بتغيير الحدود الدولية للجوار مع جمهورية أرمينيا استبعد السفیر الایراني السابق ذلك مشيرا الى ارمينيا واذربيجان ستحلان مشاكلهما سلميا عبر الحوار لكنه لم يستبعد ان تنشب معارك محدودة بين البلدين كادوات ضغط لتحقيق أهداف سياسية ولكن الاتجاه السائد الآن هو نحو التفاوض وإحلال السلام في منطقة القوقاز.

وعن موقف ايران من التوتر الاذري والارميني الحالي قال : المهم بالنسبة لايران ان يحترم البلدان سيادة تربة بلديهما وان تقبل أرمينيا أن تكون كاراباغ ولاتشين تحت سيادة جمهورية أذربيجان، وان تقبل جمهورية أذربيجان أن مقاطعة سيفنيك جزء من أراضي أرمينيا، ویحق لهذا البلد ان تمارس سیادتها في هذه المقاطعة ولها حریة وحق التصرف إذا کانت ترغب او لاترغب بفتح ممر لأذربيجان أو تركيا، ویجب احترام حقوق الملكية لأرمينيا.

كما تسعى إيران إلى صنع السلام بين البلدين بنفس هذه المعايير، وتحقيق السلام في ظل الحفاظ على وحدة أراضي البلدين وعدم تغيير الحدود الدولية.

ایران تأکید دارد حقوق ارامنه قره‌باغ به عنوان شهروندان کشور جمهوری آذربایجان باید توسط این کشور تأمین شود که با رعایت این مسائل به نظر می‌رسد دو کشور خیلی سریع به صلح برسند و بهانه نیز از کشورهای خارج از منطقه که به خاطر ناامنی‌های موجود در این منطقه علاقمند به حضور در اینجا هستند گرفته شود.

وتؤكد إيران على أن حقوق أرمن ناغورنو قره باغ كمواطنين في جمهورية أذربيجان يجب أن تضمنها هذه الدولة، وأنه من خلال الالتزام بهذه المبادئ سيمكن للبلدين التوصل إلى السلام بسرعة كبيرة، ویتم اسقاط ای تدخل من قبل دول خارج المنطقة ترغب بإنفلات الأمن في هذه المنطقة.

واضاف السفیر باك ائين ان تمتلك ممرین مهمین في هذه المنطقة، أحدهما هو الطريق البري بين الشمال والجنوب. ويدخل هذا الطريق إلى أرمينيا من إيران، ثم یتجه إلى جورجيا ومنها إلى أوروبا. وطريق بالعکس يأتي من أوروبا إلى أذربيجان ومن ثم يدخل إلى إيران ويتصل بحرا عبر الموانئ الایرانیة الجنوبية بالمحيط الهندي ودول أفريقيا وشرق آسيا.اما الممر المهم الثاني هو من الشرق إلى الغرب، والذي يربط الصين وآسيا الوسطى بإيران من حدود إنشبرون وباجغيران وسرخس، ويمكن أن يربط هذه الدول بالخليج الفارسي وبحر عمان عبر إيران.

ان كلا ممري الترانسيت على شكل طريق بري، یتخلله خط للسكك الحديدية في بعض أجزائه ، وفي بعض الأجزاء الاخری لا تزال هناك حاجة لاستكمال خط السكة الحديدیة،وهذا ما دفع إيران إلى استخدام هذا الموقع الجيوسياسي لربط دول شرق آسيا والصين بالقوقاز وروسيا، وحتى الدول الأوروبية عبر طرق برية أو حديدية أو طرق مرکبة.

إن ممري العبور الهامین لایران اي ممر الشرق والغربية والشمال والجنوب بعيدان عن منطقة الصراع بين أذربيجان وأرمينيا. فالطريق بين الشرق والغرب، يقع بشكل کامل في آسيا الوسطى وليس له أي اتصال بمنطقة القوقاز . کما ان طريق الشمال والجنوب يمر عبر أذربيجان فقط وهو بعيد عن منطقة الصراع ومنطقة الحرب، ولم يكن طريق العبور الإيراني غير آمن على الإطلاق خلال المعارك. وحتى أثناء الحرب،حیث كان الطريق من أذربيجان إلى نخجوان عبر إيران مفتوحًا دائمًا وکان بامکان أذربيجان التواصل مع منطقة نخجوان عبر هذا الطريق.

وردا علی هذا السؤال: إذا كان الصراع بين جمهورية أذربيجان وجمهورية أرمينيا لا يؤثر على وضع طريق العبور الإيراني باعتباره أحد المعايير الجيوسياسية لبلدنا، فلماذا کل هذه الاتدفاعة القوية من ايران لتحشيد قواتها على الحدود الشمالية الغربية وتعارض اي تصعيد في هذه المنطقة؟

قال سفیر ایران السابق في جمهورية اذربيجان : عندما تنتهك وحدة أراضي دولة مجاورة لنا وتريد دولة شن حرب ضد دولة أخرى قريبة من بلادنا، فإن هذا الموضوع سيخلق صراعا أكبر، مما سيعطي ذريعة لدول خارج المنطقة، مثل أمريكا وفرنسا وغيرها. .، للتواجد في المنطقة. وهذه الدول ستتدخل في هذه المنطقة لأهداف مثل عزل روسيا وستخلق صراعات جديدة تزعزع الأمن بجانب حدودنا الآمنة. ولأن إيران تولي أهمية كبيرة لأمنها المحيطي، لذلك فانها أبدت رد فعل حاسما في هذا السياق، وأعربت بصراحة عن موقفها الواضح والثابت والمعارض لاي تغییر جغرافي.

آیا کریدور هند ـ عربستان، موقعیت ایران را تضعیف می‌کند؟

میزان عملیاتی شدن طرح های سیاسی همانند طرح کریدور هند ـ عربستان که با هدف خروج اسرائیل از انزوا طراحی شده، باید با دقت بیشتری تحلیل شود و پس از برآورد میزان هزینه و فایده و موانع اجرایی آن، مورد اظهار نظر قرار گیرد.

چندی قبل در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در هند،جو بایدن رئیس جمهور امریکا، نارندا مودی نخست وزیر هند و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان ،یک گروه کارشناسی را مامور کردند تا طرح عملی ایجاد کریدور ریلی و کشتیرانی را آماده کنند.علیرغم اینکه این طرح در مرحله آماده سازی است و موانع متعدد سیاسی،اقتصادی و امنیتی در مسیر اجرای آن وجود دارد،برخی از صاحبنظران،آن را به منزله تضعیف طرح جاده ابریشم چین،حذف ایران از معادلات ترانزیتی و حل مشکلات عربستان و اسرائیل تلقی کرده اند. بر اساس این طرح یک کریدور مُرکب دریایی و ریلی از هند به امارات ایجاد و از طریق عربستان سعودی به اردن و سپس به اسرائیل منتهی شده و از طریق بنادر این رژیم به بنادر کشورهای اتحادیه اروپا وصل می شود.در این رابطه نقاط زیر برای روشن شدن ابعاد موضوع مطرح می شود.

۱.ابتکار «کمربند و جاده» یک طرح در دست اجراست که چهار قاره را به هم نزدیک می کند. این ابتکار برای مسیرهای دریایی و زمینی طراحی شده و شبکه‌ای از جاده‌های ترانزیتی و خطوط راه آهن و حتی لوله‌های نفت و گاز را در بر می گیرد که از شهر شیئان در مرکز چین آغاز و پس از عبور از آسیای مرکزی و ایران و پاکستان به مسکو و ایتالیا می‌رسد. در آبان ۱۳۹۹ وزیر امور خارجه چین اعلام کرد که ۱۳۸ کشور و ۲۹ سازمان بین‌المللی موافقت نامه همکاری با چین را در مورد این طرح امضا کرده‌اند. جمهوری اسلامی ایران به سبب برخورداری از منابع مختلف انرژی و همچنین قرار داشتن در یک موقعیت جغرافیایی استراتژیک، به عنوان قلب این جاده مطرح است. ایران از گذشته تاکنون به عنوان پل ارتباطی شرق و غرب و همچنین گذرگاه کلیدی راه ابریشم به شمار می رفته و به همین دلیل روزنامه «چاینا دیلی» همزمان با نخستین روز از سفر رسمی آقای رئیسی،رئیس جمهوری کشورمان به پکن، نوشت: «ایران کشوری ایده آل در منطقه خاورمیانه برای پیشبرد پروژه کمربند و جاده است و متقابلا، همکاری با چین کلیدی برای توسعه اقتصادی ایران خواهد بود.» در حال حاضر،چین از مسیر خطوط راه آهن آسیای مرکزی به دو مرز سرخس و اینچه برون در ایران متصل شده و کالاهای خود را از این مسیر به ترکیه و اروپا می رساند. تریلرها و خودروهای سنگین چینی نیز از آسیای مرکزی به سه مرز سرخس، اینچه برون و باجگیران می رسند و از مسیر ایران به اروپا یا بنادر جنوبی خلیج فارس می روند. در حوزه دریای یا همان «جاده ابریشم قرن بیست ویکم» چین با استفاده از مسیرهای دریایی از شرق آسیا و عبور از اقیانوس هند، وارد آب های ایران شده و سپس از مسیرهای زمینی و ریلی ایران، به اروپا می رسد. لذا کریدور مُرکب دریایی و ریلی از هند به عربستان سعودی که فعلا در مرحله طرح و فاقد زیرساخت های لازم است، حتی اگر اجرائی هم شود،به دلیل طولانی بودن و هزینه سنگین، تضعیف کننده خطوط مواصلاتی ایران و چین، که بالفعل است نمی شود.

۲.برای هند تکمیل کریدور ریلی شمال ـ جنوب از مسیر ایران بسیار حائز اهمیت بوده و دسترسی مستقیم هند به آسیای مرکزی،قفقاز و روسیه را میسر می سازد. به همین دلیل، هند در مارس ۲۰۱۶ الحاق به توافقنامه عشق آباد که هدف آن ایجاد یک کریدور حمل و نقل و ترانزیتی بین‌المللی برای اتصال کشورهای آسیای مرکزی به بنادر ایران و عمان بود پیوست و موافقت کرد که حمل و نقل محموله را در امتداد کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال ـ جنوب (INSTC)، به طول ۷۲۰۰ کیلومتر آغاز کند. در این ارتباط، امروز هند در یک روند ترکیبی،کالا را با کشتی تا بندرعباس برده و از مسیر ریلی تا رشت حمل و سپس از مسیر جاده به آستارا و جمهوری آذربایجان،گرجستان و روسیه می رساند. هند می تواند حتی بخشی از کالاهای خود را از مسیر رشت به انزلی و سپس از طریق دریای خزر به روسیه،آذربایجان،قزاقستان و ترکمنستان حمل نماید. البته تکمیل خط آهن رشت ـ آستارا،قطعا مزیت ترانزیتی ایران را افزایش خواهد داد. هند همچنین با استفاده از راه آهن ایران ـ ترکمنستان ـ قزاقستان می تواند به آسیای مرکزی دسترسی پیدا کند. بنابراین تنوع مسیرهای ایران برای هند بسیار جذاب است و در صورت جدیت برای به نتیجه رساندن برنامه های خود در چابهار،به افغانستان نیز دسترسی پیدا خواهد کرد.

۳.عربستان،امارات و دیگر کشورهای خلیج فارس نیز برای خطوط ریلی و جاده ای ایران برای رسیدن به اروپا،آسیای مرکزی،قفقاز و روسیه ،اهمیت قائل هستند. بخصوص بعد از تحریم مسیرهای دریایی و ریلی روسیه و کاهش امنیت در دریای سیاه، اهمیت راه ایران برای کشورهای خلیج فارس مضاعف شده است. مسیرهای ایران با زیرساخت های آماده، وجود امنیت و شرایط مناسب اقتصادی،برای همسایگان عرب، به مراتب بهتر از مسیرهای جدیدی است که علاوه بر هزینه سنگین و فقدان زیرساخت به دلیل ناامنی بخصوص در محدوده رژیم صهیونیستی،ابهامات جدی دارد. با بهبود روابط ایران و عربستان و احداث خطوط ریلی ایران و عراق،می توان بر روی اتصال ریلی کویت و عربستان به عراق و ایران نیز حساب کرد.

تردیدی نیست که توسعه حمل و نقل در اشکال مختلف یکی از ارکان مهم رشد و توسعه تجارت بین المللی و اقتصادی است که منجر به اقتدار سیاسی خواهد شد و احداث مسیرهای ریلی نسبت به دیگر راه های هوایی و دریایی در اولویت سرمایه گزاری کشورها قرار دارد. سرمایه گذاری ایران برای تکمیل و احداث خطوط ریلی بیشتر،می تواند موجب تقویت قدرت اقتصادی و سیاسی ایران گردد.در این میان میزان عملیاتی شدن طرح های سیاسی همانند طرح کریدور هند ـ عربستان که با هدف خروج اسرائیل از انزوا طراحی شده، باید با دقت بیشتری تحلیل شود و پس از برآورد میزان هزینه و فایده و موانع اجرایی آن، مورد اظهار نظر قرار گیرد.

جنگ جدیدی در قفقاز رخ نخواهد داد

سفیر سابق کشورمان در جمهوری آذربایجان با بیان این که روند مذاکرات بین کشورهای همسایه در شمال غرب کشورمان به سمت صلح است، از تأکید جمهوری اسلامی ایران بر حفظ مرزهای بین‌المللی در این منطقه سخن گفت و اظهار کرد: جنگ جدیدی در منطقه قفقاز رخ نخواهد داد.

به گزارش صاحب نیوز؛ این روزها اخبار و تصاویری در فضای مجازی منتشر شده است که از آمادگی نیروهای نظامی کشورمان در مرزهای شمال غربی کشور خبر می‌دهد. مسأله‌ای که در پی اظهارات مسئولان دو کشور جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان علیه یکدیگر و لفاظی‌های برخی کشورهای خارجی دیگر در این رابطه شکل گرفته است.

برای بررسی این موضوع مصاحبه‌ای با محسن پاک‌آیین، سفیر سابق کشورمان در جمهوری آذربایجان ترتیب داده‌ایم.

-صاحب نیوز: آیا جمهوری آذربایجان و ترکیه حاضر به رودررویی نظامی با دیگر کشورها برای رسیدن به اهداف خود پیرامون تغییر مرزهای بین‌المللی همسایگی با جمهوری ارمنستان هستند؟

-پاک‌آیین: نه این احتمال اصلاً وجود ندارد و هیچ جنگ جدیدی در قفقاز ایجاد نخواهد شد و ارمنستان و آذربایجان هم مشکلاتشان را از طریق مذاکره حل خواهند کرد. البته ممکن است این دو کشور برای این که از اهرم نظامی هم برای پیشبرد اهداف خود استفاده کنند درگیری‌های نظامی موقت با یکدیگر داشته باشند اما روند به سمت مذاکره و استقرار صلح در قفقاز است.

-صاحب نیوز: نظر جمهوری اسلامی ایران پیرامون این درگیری‌ها چیست؟

-مسأله مهم این است که دو کشور باید به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذارند هم جمهوری ارمنستان بپذیرد که قره‌باغ و لاچین در حاکمیت ارضی جمهوری آذربایجان است و هم جمهوری آذربایجان بپذیرد استان سیونیک جزئی از خاک ارمنستان است و این کشور حق دارد در این استان اعمال حاکمیت کند و اگر تمایل داشت راه گذر را برای آذربایجان یا ترکیه باز کند و اگر تمایل نداشت این کشورها باید به حق مالکیت ارمنستان احترام بگذارد و اگر توجه به این مسأله وجود داشته باشد دو کشور می‌توانند خیلی سریع به صلح برسند.

ایران هم به دنبال این است که با همین معیارها بین دو کشور صلح انجام شود و صلحی در سایه حفظ تمامیت ارضی دو کشور و عدم تغییر در مرزهای بین‌المللی صورت بگیرد. ایران تأکید دارد حقوق ارامنه قره‌باغ به عنوان شهروندان کشور جمهوری آذربایجان باید توسط این کشور تأمین شود که با رعایت این مسائل به نظر می‌رسد دو کشور خیلی سریع به صلح برسند و بهانه نیز از کشورهای خارج از منطقه که به خاطر ناامنی‌های موجود در این منطقه علاقمند به حضور در اینجا هستند گرفته شود.

-صاحب نیوز: در رابطه با اهمیت جاده ترانزیتی ایران که از این منطقه عبور کرده و راه اتصال زمینی ایران به اروپای شرقی است نیز توصیح بفرمایید.

– ایران دو جاده ترانزیتی مهم در این منطقه دارد که یکی جاده شمال به جنوب است و به صورت جاده وجود دارد. این مسیر از ایران وارد ارمنستان می‌شود، از آن جا به گرجستان رفته و منتهی به اروپا می‌شود و مسیر بلعکس آن از اروپا به آذربایجان می‌آید و سپس وارد ایران می‌شود و از مسیر بنادر جنوبی کشورمان از راه دریایی به اقیانوس هند و کشورهای آفریقای و شرق آسیا متصل می‌شود.

مسیر ترانزیتی مهم دوم کشورمان شرق به غرب است که چین و آسیای مرکزی را از مرز اینچه برون، باجگیران و سرخس به ایران متصل می‌کند و می‌تواند این کشورها را از مسیر ایران به خلیج فارس و دریای عمان وصل کنند.

هر دو مسیر ترانزیتی امروز به صورت جاده زمینی وجود دارد که البته در برخی قسمت‌ها خط ریلی هم دارد و در برخی قسمت‌ها هنوز نیاز به تکمیل خط ریلی است که سبب شده ایران از این موقعیت ژئوپولتیکی برای اتصال کشورهای شرق آسیا و چین به قفقاز، روسیه و حتی کشورهای اروپایی در مسیرهای زمینی، ریلی یا ترکیبی برخوردار باشد.

-صاحب نیوز: آیا درگیری‌های بین دو کشور آذربایجان و ارمنستان این دو مسیر ارتباط ترانزیتی و مهم کشورمان را تحت تأثیر قرار خواهند داد؟

-هر دو جاده مهم ترانزیتی کشورمان یعنی جاده شرق به غرب و شمال به جنوب دور از منطقه درگیری آذربایجان و ارمنستان هستند. جاده شرق به غرب که کلاً در آسیای مرکزی بوده و ارتباطی با منطقه قفقاز ندارد و جاده ترانزیتی شمال به جنوب هم فقط از کشور آذربایجان عبور می‌کند و دور از منطقه درگیری و محدوده جنگی است و هیچ گاه در طول این جنگ مسیر ترانزیتی ایران متأثر از جنگ دچار ناامنی نشده است. حتی در دوران جنگ، مسیر آذربایجان به نخجوان از مسیر ایران همواره باز بوده و آذربایجان می توانسته از این مسیر با منطقه نخجوان ارتباط داشته باشد.

-صاحب نیوز: اگر مناقشه جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، موقعیت جاده ترانزیتی ایران به عنوان یکی از پارامترهای ژئوپولتیک کشورمان را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، چرا ایران با این قوت که به استقرار تجهیزات نظامی‌اش در مرزهای شمال غربی نیز کشیده شده است، با التهاب در این منطقه مخالفت کرده است؟

-وقتی تمامیت ارضی کشور همسایه ما نقض شود و کشوری بخواهد در نزدیکی کشور ما علیه کشور دیگر اقدام جنگی کند، این مسأله مناقشه‌ای بزرگتر را پدید خواهد آورد که به کشورهای خارج از منطقه مانند آمریکا، فرانسه و غیره جهت حضور در منطقه بهانه خواهد داد و این کشورها با اهدافی نظیر منزوی کردن روسیه وارد این منطقه می‌شوند و در کنار مرزهای امن کشورمان، مناقشه و ناامنی جدید ایجاد خواهند کرد. بنابراین چون ایران اهمیت زیادی برای امنیت پیرامونی خودش قائل است، در این زمینه عکس‌العمل قاطع نشان داد و موضع خود را صراحتاً اعلام کرد و قاطعنانه با تغییر در تمامیت ارضی این کشورها مخالفت کرد.

تهران مانع بازگشت جنگ به منطقه قفقاز شود

سفیر اسبق ایران در آذربایجان با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران اصولی کاملاً قابل پذیرش را اعلام کرده که همان سه اصل احترام کشورهای آذربایجان و ارمنستان به تمامیت ارضی یکدیگر، عدم تغییر مرزهای بین‌المللی و احقاق حقوق ارامنه مقیم قره باغ است، گفت: ایران به عنوان بازیگر تاثیرگذار در منطقه باید با کشورهای منطقه صحبت کرده و اجازه ندهد مذاکراتی که در مسیر مثبت حرکت می‌کرد قطع شده و سایه جنگ بر قفقاز افکنده شود.

محسن پاک آیین در گفتگو با جام جم آنلاین گفت: در ارتباط با تحولات قفقاز تا چند هفته پیش اوضاع مسیر مثبتی را طی می‌کرد و انتظار بود مسیر مثبتی بر روند مذاکرات آذربایجان و ارمنستان حاکم شود و به نتیجه برسد اما متاسفانه چند اتفاق مهم رخ داد که نشان دهنده این بود که روند مثبت مذاکرات خدشه‌دار شده است.

وی افزود: یکی از این اقدامات، برگزاری انتخابات در قره باغ بود که اقدامی کامل تحریک آمیز بود، هیچ کشوری در دنیا قره باغ را به رسمیت نشناخته و استقلال قره باغ از آذربایجان به معنی تغییر مرزهای جغرافیایی و بین المللی بین ارمنستان و آذربایجان است، همان گونه که تغییر مرز بین‌المللی در استان سیونیک یک اقدام ناپسند و خلاف جریان صلح است.

وی افزود: تغییر مرزهای آذربایجان و ارمنستان هم با استقلال دولت خودخوانده قره باغ مغایرت داشته و مناقشات جدیدی در منطقه ایجاد می‌کند، لذا این اقدام تحریک آمیز که نمی‌تواند بدون نظر ارمنستان افتاده باشد نشان دهنده این است که متاسفانه گفتارهای آقای پاشینیان با عملش مغایرت دارد.
پاک آیین تصریح کرد: ایران نیز مخالفت خود را با انتخابات برگزار شده در قره باغ اعلام کرده است.

این کارشناس حوزه قفقاز تصریح کرد: ارمنستان به دنبال برگزاری مانورهای نظامی با آمریکا و اروپا است، علت چنین اقدامی در مقطع کنونی چیست؟ قطعاً تقابل جدیدی در قفقاز بین اروپا و آمریکا و روسیه ایجاد می‌کند و منطقه قفقاز مجدداً با مشکل عدم امنیت مواجه مواجه می‌شود.

وی گفت: در مجموع این دو اقدام نشان دهنده این است که ارمنستان علیرغم ادعاهایش به دنبال انجام حرکت سازنده در مسیر صلح نیست این اقدامات باعث شد باکو نیز سخت‌گیری‌هایش را علیه ارامنه قره باغ افزایش داده و انسداد لاچین را بیشتر کند.

پاک آیین با بیان اینکه با این اقدامات به نظر می‌رسد دوباره قفقاز جنوبی به سوی التهاب حرکت کند، گفت: تلاش‌های انجام شده به دلیل انتخاباتی غیر ضروری در قره‌باغ و ...کاملاً وضعیت را نسبت به گذشته تغییر داد.

وی با بیان اینکه در این مقطع باید روسها بر موافقت‌نامه صلح مسکو که بین آذربایجان و ارمنستان بود نظارت داشته و حتماً باید با انتخابات برگزار شده در قره باغ مخالفت کنند، گفت: کشورهای منطقه هم باید مواضع خود را در مورد انتخابات و حرکات نظامی ارمنستان اعلام کنند.

پاک آیین گفت: ایران بعنوان یکی از بازیگزان اصلی منطقه میتواند تماس هایش را با روسیه و ترکیه ادامه داده و همه در جهت برقراری صلح در منطقه باشند.

وی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران اصولی کاملاً قابل پذیرش را اعلام کرده که همان سه اصل احترام کشورهای آذربایجان و ارمنستان به تمامیت ارضی یکدیگر، عدم تغییر مرزهای بین‌المللی و احقاق حقوق ارامنه مقیم قره باغ است.
سفیر اسبق ایران در باکو ادامه داد: ایران تنها کشوری است که در سطح عالی اعلام کرده است که همه سرزمین‌های آذربایجان که توسط ارمنستان اشغال شده است باید آزاد شود که شامل قره باغ نیز می‌شود، قطعاً قره باغ در حاکمیت آذربایجان قرار خواهد گرفت جهانیان هم از اینکه قره باغ در حاکمیت باکو باشد حمایت می‌کنند زیرا قره باغ جز حاکمیت آذربایجان است.

او ادامه داد: بنابراین باید مذاکره صورت گرفته و تضمین لازم از آذربایجان برای تامین حقوق ارامنه اتخاذ شود و از ارمنستان نیز تضمین لازم برای پذیرش حاکمیت آذربایجان بر قره باغ اخذ شود و روسیه هم بر این موضوع نظارت کند. در این صورت شاهد صلح در منطقه خواهیم بود.

پاک آیین گفت: در غیر این صورت؛ باید گفت اقدامات اخیر صورت گرفته نمی‌تواند کمکی به استقرار صلح در منطقه کند، پس باید هر دو کشور در گفتارهای خود صداقت داشته و تمامیت ارضی هم را بپذیرند.

وی تاکید کرد: ایران نیز به عنوان بازیگر تاثیرگذار در منطقه باید با کشورهای منطقه صحبت کرده و اجازه ندهد مذاکراتی که در مسیر مثبت حرکت می‌کرد قطع شده و سایه جنگ بر قفقاز افکنده شود.

بیانیه اروپایی‌ها ارزش فنی ندارد و صرفاً یک اقدام سیاسی است

کارشناس سیاست خارجی گفت: بیانیه سه کشور اروپایی دارای ارزش فنی نبوده و صرفاً یک اقدام سیاسی و با تحریک کشورهای آمریکا، فرانسه و آلمان است.

محسن پاک آئین در گفتگو با خبرنگار مهر، در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در نشست جاری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اظهار داشت: بیانیه سه کشور اروپایی رویکردی ضد ایرانی و غیرسازنده دارد.

وی ادامه داد: بیانیه تروئیکای اروپایی در جلسه شورای حکام ارزش فنی نبوده و صرفاً یک اقدام سیاسی و با تحریک کشورهای آمریکا، فرانسه و آلمان است که معمولاً این کشورها رویکردهای خصمانه‌ای را در قبال ایران اتخاذ می‌کنند.

کارشناس سیاست خارجی بیان کرد: قطعنامه‌ای که با انگیزه سیاسی صادر شود، فاقد وجاهت قانونی است و ارزش فنی ندارد و فقط برای فشار وارد کردن به ایران است.

پاک آئین با بیان اینکه آژانس بین المللی کماکان در جلب اعتماد ایران ناموفق بوده، تصریح کرد: آژانس نتوانسته علیرغم حسن نیت و همکاری‌هایی که ایران با آنها داشته، اعتماد ایران را جلب کند. بنابراین بی اعتمادی ایران یک ناکامی سنگین برای آژانس به شمار می‌رود.

وی با اشاره به حمایت ۹ کشور از همکاری‌های تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی، عنوان کرد: هم‌زمان ۹ کشور ونزوئلا، چین، بلاروس، کوبا، نیکاراگوئه، ایران، زیمباوه، فدراسیون روسیه و جمهوری عربی سوریه طی بیانیه‌ای مشترک از همکاری‌های تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی استقبال و حمایت کردند که مهم‌ترین آنها چین و روسیه، دو کشور عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل بودند که نشان‌دهنده آن است که آمریکایی‌ها و سه کشور اروپایی از ایجاد اجماع بین المللی علیه ایران در شورای امنیت ناکام هستند.

کارشناس سیاست خارجی مطرح کرد: جمهوری اسلامی ایران همانگونه که بارها اعلام کرده، بر اساس اعتقادات خود و مبانی اسلامی و انسانی و فتوای رهبر انقلاب به دنبال ساخت بمب اتم نیست و بارها هم این مورد را ثابت کرده است.

پاک آئین با بیان اینکه رویکردهای منفی و غیرسازنده موجب توقف برنامه‌های هسته‌ای و صلح آمیز ایران نخواهد شد، افزود: برخی از صاحب نظرانی که معتقدند ما باید با غربی‌ها کار کنیم و سیاست دوستی ایران با کشورهای همسایه و چین و روسیه را زیر سوال می‌برند در چنین مواقعی باید متوجه شوند که دوست ایران در جامعه بین الملل چه کسانی هستند.

به گزارش مهر، کشورهای غربی با صدور بیانیه‌ای مشترک ضمن تکرار ادعاهای پادمانی و اتهام‌پراکنی علیه پیشرفت‌های اتمی ایران در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خواستار همکاری تهران با آژانس برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده شدند. در مقابل ۹ کشور از جمله روسیه و چین با صدور بیانیه‌ای از سطح همکاری‌های ایران با آژانس حمایت کردند.

در این بیانیه ادعا شده است: ایران باید اطلاعات مورد نیاز در مورد تأسیسات هسته‌ای جدید را بدون تأخیر ارائه کند. این امر برای تضمین نه تنها ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران، بلکه کارآیی پادمان‌های مورد نیاز ان‌پی‌تی (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) است. بنابراین ما بر نیاز فوری ایران به شفاف سازی و حل‌وفصل این مسائل به شیوه‌ای رضایت بخش برای آژانس تاکید می‌کنیم.