باید مراقب تحرکات ترکیه در قفقاز جنوبی بود

محسن پاک آیین طی یادداشتی می نویسد: به دنبال تحولات سوریه و سقوط بشار اسد، برخی از افراد، این تحولات را مشوق ترکیه و اردوغان برای بازکردن مجدد پرونده راهگذر زنگزور در قفقاز دانسته و معتقدند فرصت تازه ای برای بهره برداری از پیامدهای منطقه‌ای برای بازگشایی زنگزور فراهم شده است.

دیپلماسی ایرانی: به دنبال تحولات سوریه و سقوط بشار اسد، برخی از افراد،این تحولات را مشوق ترکیه و اردوغان برای بازکردن مجدد پرونده راهگذر زنگزور در قفقاز دانسته و معتقدند فرصت تازه ای برای بهره برداری از پیامدهای منطقه‌ای برای بازگشایی زنگزور فراهم شده است. در این ارتباط نکات زیر می تواند مورد توجه قرار گیرد. 1.میان کارشناسان منطقه، در اینکه ترکیه بارها به دلیل سیاست‌های اشتباه در عرصه سیاست خارجی و در قبال همسایگان،منافع ملی خود را دچار خسارت کرده است،اتفاق نظر وجود دارد.

ورود ترکیه به تحولات اخیر سوریه و اشغال بخشی از تمامیت ارضی این کشور که همسو با طرح آمریکایی-صهیونیستی بود،در زمره خطاهای محاسباتی آنکارا محاسبه شده و احتمال داده می شود که ترکیه از باتلاق سوریه، پیروزمندانه خارج نشود. در حوزه قفقاز نیز بارها ترکیه برای بازگشایی راهگذر زنگزور، به تحریک جمهوری آذربایجان پرداخت و به دنبال نقض تمامیت ارضی ارمنستان بود که در نهایت باکو و ایروان بی اعتنا به تحرکات ترکیه، راه مذاکره و حل اختلافات از طریق احترام به تمامیت ارضی طرف مقابل را برگزیدند. ترکیه بازنده اصلی تحولات قفقاز بود و نت تنها نتوانست روابط خود را ارمنستان را عادی سازد بلکه برای بازکردن راه زنگزور و تغییر مرزهای بین المللی هم ناکام بود.

2. گذرگاه زنگزور جاده‌ای است که جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند و این گذرگاه از داخل خاک ارمنستان عبور کرده، در تمامیت ارضی این کشور است و هرگونه تردد در آن، با اعمال حاکمیت ارمنستان ممکن خواهد بود. در یکی از بندهای توافقنامه صلح مسکو که سال ۲۰۲۰ بین ارمنستان و آذربایجان و با حضور پوتین امضا شد؛ گفته شده که طرفین باید از راه‌های مواصلاتی رفع انسداد کنند و رفع انسداد از راه های ارتباطی، تنها منحصر به مسیر زنگزور نیست. رفع انسداد از مسیرهای ارتباطی،باز کردن راه های ارمنستان به ایران از مسیر جمهوری آذربایجان و امکان دسترسی به آستارا و بیله سوار و همچنین امکان دسترسی ارمنستان به جلفا در ایران از مسیر نخجوان را هم شامل می شود. اگر ترکیه بخواهد از مسیر زنگزور استفاده کند،باید از راه ارمنستان به دریای سیاه از مسیر شمال ترکیه نیز رفع انسداد کند.

رفع انسداد از مسیرهای مواصلاتی از جمله باز شدن زنگزور یک اقدام فوری و سهل الوصول نیست و مستلزم مذاکرات طولانی و سخت میان کشورهای ارمنستان، آذربایجان و ترکیه است. به دلیل سختی مذاکرات برای رفع انسداد از مسیرهای ارتباطی و اختلاف نظر جدی میان بازیگران ذینفع، جمهوری های آذربایجان و ارمنستان این موضوع را از دستور کار مذاکرات صلح خارج کرده و به آینده موکول کرده اند. لذا به نتیجه رسیدن مذاکرات برای بازگشایی این گذرگاه، آنگونه که ترکیه می خواهد امکانپذیر نیست و در مقطع فعلی که ترکیه وارد باتلاق سوریه شده، قدرت مانور خود در نقاط دیگر جهان از جمله قفقاز را از دست داده است.

3. در این مقطع مزاحمتی که ترکیه می تواند برای کشورهای حوزه قفقاز ایجاد کند این است که توان نظامی تکفیری های مستقر در سوریه را با استخدام نیرو از کشورهای قفقاز و بخصوص آذربایجان، تقویت کند. ترکیه در سال های قبل نیز پس از ظهور داعش و القاعده با توجه به نفوذ مبلغین خود در جمهوری آذربایجان بیش از یک هزار نفر از جوانان اهل سنت این کشور را فریب داد و استخدام کرد،در داغستان روسیه آموزش داد و سپس از مسیر کشور خود به سوریه و برای پیوستن به داعش اعزام کرد. در جنگ دوم قره‌باغ نیز ۲۰۲۰، ترکیه بخشی از تکفیری‌ها را برای حمایت از جمهوری آذربایجان به جنگ با ارمنستان فرستاد که البته با هشدار ایران و توجه جمهوری آذربایجان به این ترفند آنکارا، تکفیری ها از حوالی مرزهای ایران دور شدند. ممکن است در این مقطع نیز ترکیه‌ برای حمایت تحریرالشام در منطقه قفقاز جنوبی فعال شود.البته این اقدام ترکیه با واکنش منفی آذربایجان و بقیه کشورهای قفقاز مواجه خواهد شد.

نکته آخر اینکه اگرچه ترکیه برنامه‌ای بلندمدت در عرصه سیاست خارجی ندارد و عموما به سیاست‌های مقطعی دلبسته است اما لازم است تحولات این کشور در قفقاز جنوبی به دقت رصد شده و طی رایزنی با کشورهای این حوزه بخصوص جمهوری آذربایجان،از استقرار امنیت و ثبات در قفقاز جنوبی حمایت شود./ایران ویو ۲۴

@IranView24

رهبر انقلاب و تحلیل راهبردی مکتب سلیمانی

جام جم-رهبر معظم انقلاب به‌مناسبت سالگرد شهادت سردار سلیمانی بیاناتی مثل همیشه ارزنده و راه‌گشا در ارتباط با موضوع تحولات غرب آسیا و فعالیت‌ها و آثار مثبت جبهه مقاومت که در واقع یادگار ارزشمند سردار سلیمانی است، بیان فرمودند.

این نکته در بیانات ایشان که سردار سلیمانی به دنبال احیای جبهه مقاومت بود، از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ احیای جبهه مقاومت به این معنا که امنیت در غرب آسیا و پیرامون آن و همین‌طور در حوزه خلیج‌فارس ایجاد بشود. این امنیت ایجاد نمی‌شد مگر با مقابله با دو آفت صهیونیسم و تروریسم. شهید عزیز سلیمانی، در مسیر اجرای راهبرد احیا و تقویت جبهه مقاومت عمل کرد و در این مسیر از جوانان آماده‌به‌کار، همان‌طورکه رهبرمعظم‌انقلاب هم فرمودند،استفاده کردودرنتیجه حضور سردار سلیمانی و نیروهایش و اعضای جبهه مقاومت در میدان مبارزه با تروریسم، فتنه داعش و القاعده و گروه‌های تکفیری خاموش شد. اعضای این فرقه‌های تروریستی و آنهایی که باقی مانده بودند عمدتا از سوریه و عراق خارج شدند و برخی با کمک آمریکا به افغانستان انتقال یافتند و در سایه مبارزات سردار سلیمانی و همفکران و جبهه مقاومت، عتبات عالیات هم در عراق وهم در سوریه محفوظ باقی ماندند و واقعیت این است که حتی اگر این اتفاق نمی‌افتاد، ممکن بود که مرقد مطهر امام‌رضا(ع) درمشهد هم مورد اهانت و تخریب قرار بگیرد، چراکه هدف اصلی داعش و القاعده این بود که از سوریه حرکت کرده، به عراق بیایند و به ایران برسند. در واقع هدف اصلی آنها ایران بود. سردار سلیمانی در کنار کسانی مانند سردار قاآنی که از ذخایر انقلاب و یادگار سردار سلیمانی هستند، در مقابله با داعش و سایر گروه‌های تروریستی، هم به‌عنوان طراح و هم به‌عنوان عامل با حضور در میدان فعالیت کردند. سردار سلیمانی نظریه گفتمان تأمین امنیت مشترک منطقه‌ای را با ایجاد محور مقاومت تبدیل به یک اقدام اجرایی کرد و باعث شد که در سایه همکاری‌های مشترک بخش‌های مهم منطقه امن بشود و این ایده تأمین امنیت مشترک سردار سلیمانی امروز زنده است.
امروز پس از حوادث سوریه خیلی از کشورها به این جمع‌بندی رسیده‌اند که ایران ظرفیت ایجاد ثبات در منطقه را دارد و به محض این‌که ایران به‌دلیل عدم درخواست دولت سوریه وارد صحنه این کشور نشد، می‌بینیم که ثبات و امنیت از سوریه رخت بر بست و امروز این کشور که در سایه مقاومت در ثبات و امنیت زندگی می‌کرد، می‌بینیم که چطور با مشکلات جدی مواجه شده است.
هدف دوم سردار سلیمانی مبارزه با رژیم صهیونیستی بود. ایشان هم در جنگ ۲۲ روزه و هم در جنگ ۳۳ روزه در کنار نیروهای مختلف مقاومت،چه شیعه وچه سنی،حضورداشت وتمام تلاش خود را برای تأمین امنیت به خرج داد. همان‌طور که رهبرمعظم‌انقلاب هم فرمودند، آن شهامتی که حاج‌قاسم سلیمانی در کوه‌ها و بیابان‌های منطقه به‌خرج داد و از اهداف مقدس حمایت می‌کرد،اثر این اقدامات این است که امروز عتبات عالیات حتی درسوریه‌ای که ناامن شده، امن هستندو اگر اسائه ادبی به این مکان‌های مقدس صورت بگیرد، قطعا مردم عراق و سوریه عکس‌العمل جدی نشان خواهند داد و اگر این فعالیت‌های سردارسلیمانی نبود، معلوم نیست که این مکان‌های مقدس امروز به این شکل وجود داشت. لذا همان‌طور که رهبرمعظم‌انقلاب هم فرمودند این‌که هزاران نفر از دور و نزدیک و دیگر کشورها برای زیارت مرقد سردار سلیمانی به کرمان می‌روند،به‌خاطر اخلاصی است که اوداشت وهم باعث ضربات جدی و شکست‌هایی بود که به صهیونیسم و تکفیری‌ها تحمیل کرد و هم این‌که در آخرت سرفراز و رستگار است.به اعتقاد من در مقطع کنونی برای این‌که تحلیل‌های اشتباه و کژفهمی‌ها از اهداف و فعالیت‌های سردار سلیمانی از بین برود و خنثی شود، لازم است که در این‌باره جهاد تبیین صورت بگیرد و عاشقان و متفکران راه و مکتب سردار سلیمانی، ابعاد شخصیتی و اقدمات ایشان را به‌شکل تحلیلی به مردم، به‌خصوص به جوان‌ها معرفی کنند.